ขอบอำนาจพิจารณาโดยกระบวนการอนุญาโตตุลาการของศูนย์การระงับข้อพิพาททางการลงทุนระหว่างรัฐกับคนชาติของรัฐอื่น : พิจารณากรณีผลกระทบต่อประเทศไทย

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้เป็นการศึกษาถึงลักษณะพิเศษของกลไกในการระงับข้อพิพาทโดยกระบวนการอนุญาโตตุลาการภายใต้อนุสัญญาว่าด้วยการระงับข้อพิพาททางการลงทุนระหว่างรัฐกับคนชาติของรัฐอื่น (The convention on the settlement of investment disputes: ICSID) โดยชี้ให้เห็นถึงความแตกต่างของการระงับข้อพิพาทด้วยการอนุญาโตตุลาการระบบนี้ เปรียบเทียบกับการระงับข้อพิพาทที่ดำเนินการโดยองค์กรการระงับข้อพิพาทที่สำคัญอื่นๆ พร้อมทั้งศึกษาถึงองค์ประกอบในการที่อนุญาโตตุลาการของ ICSID จะสามารถเข้ามามีอำนาจพิจารณาเหนือข้อพิพาทนั้นๆ ได้ โดยพิจารณาจากบทบัญญัติ มาตรา 25 แห่งอนุสัญญาฉบับดังกล่าวเป็นหลัก การที่กรณีพิพาทใดๆ จะสามารถนำเข้าสู่กระบวนการระงับข้อพิพาทที่ดำเนินการโดยศูนย์การระงับข้อพิพาททางการลงทุนระหว่างรัฐกับคนชาติของรัฐอื่นได้นั้น จะต้องเป็นไปตามหลักเกณฑ์ที่กำหนดไว้โดยอนุสัญญาฯ ซึ่งองค์ประกอบในเรื่องดังกล่าวสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 หลักการใหญ่ๆ กล่าวคือ หลักความยินยอมของคู่สัญญา (consent of the parties) หลักอำนาจพิจารณาตามประเภทของข้อพิพาท (jurisdiction ratione meteriae) และหลักอำนาจพิจารณาตามประเภทของคู่กรณี (jurisdiction ratione personae) การศึกษาทั้งจากบทบัญญัติแห่งอนุสัญญาฯ ข้อเท็จจริงแห่งคดี และเทียบเคียงกับหลักกฎหมายอื่นที่มีความใกล้เคียงกัน จะสามารถทำให้ทราบได้ถึงลักษณะพิเศษต่างๆ ของหลักการที่กำหนดไว้เช่นนั้น เป็นต้นว่า ความยินยอมซึ่งมีลักษณะที่ไม่อาจจะเพิกถอนได้แต่เพียงฝ่ายเดียว การจำกัดเฉพาะแต่ประเภทข้อพิพาททางกฎหมายที่เกิดขึ้นโดยตรงจากการลงทุน การเข้ามาเป็นผู้ทรงสิทธิในทางกฎหมายระหว่างประเทศ (subject of international law) ของนักลงทุนเอกชนต่างประเทศ เป็นต้น ลักษณะพิเศษที่ได้รับการสร้างขึ้นโดยอนุสัญญาฯเหล่านี้ ล้วนแต่มีจุดมุ่งหมายที่จะทำให้อนุสัญญฯ ฉบับนี้สามารถบรรลุผลสำเร็จสมดังวัตถุประสงค์ที่ได้วางไว้ในการใช้เป็นเครื่องสร้างบรรยากาศที่ดีทางการลงทุน และเป็นเครื่องมือในการระงับข้อพิพาททางการลงทุนระหว่างประเทศที่มีประสิทธิภาพที่ได้รับความเชื่อถือจากประเทศภาคีสมาชิกแห่งอนุสัญญาฯ ในส่วนของประเทศไทย ซึ่งได้ลงนามต่ออนุสัญญาฯ ฉบับนี้ไว้ตั้งแต่เมื่อวันที่ 6 ธันวาคม 2528 แต่กระทั่งปัจจุบัน ขั้นตอนในการแสดงความจำนงค์เพื่อที่จะเข้าผูกพันโดยสมบูรณ์ต่ออนุสัญญาฯ ก็ยังมิได้มีเกิดขึ้นไม่ว่าด้วยการให้สัตยาบัน การยอมรับหรือการให้ความเห็นชอบต่ออนุสัญญาฯ การศึกษาในประเด็นเกี่ยวกับขอบบอำนาจพิจารณาโดยกระบวนการอนุญาโตตุลาการของศูนย์ฯ จะทำให้สามารถทราบได้ว่ารัฐบาลหรือหน่วยงานราชการของประเทศไทยซึ่งต่อไปประสงค์จะเข้าทำสัญญาทางการลงทุนกับนักลงทุนต่างประเทศนั้น จะได้รับผลกระทบใดๆ ที่ประเทศไทยควรจะนำมาใช้สำหรับการตระเตรียมเพื่อรองรับต่อกรณีดังกล่าวให้ได้อย่างถูกต้องเหมาะสมและเกิดประโยชน์สูงสุด เมื่อปรากฎว่าประเทศไทยได้เข้าภาคีสมาชิกแห่งอนุสัญญาว่าด้วยการระงับข้อพิพาททางการลงทุนระหว่างรัฐกับคนชาติของรัฐอื่นนี้โดยสมบูรณ์แล้ว