ความเชื่อมโยงระหว่างชนบทและเมืองด้านเกษตรกรรมในพื้นที่ขยายตัวของอภิมหานครกรุงเทพ : กรณีศึกษาจังหวัดปทุมธานี

Abstract

จังหวัดปทุมธานีเป็นส่วนหนึ่งของพื้นที่ขยายตัวด้านเหนือของอภิมหานครกรุงเทพ อันเป็นพื้นที่ซึ่งมีการเกิดปฏิสัมพันธ์ในด้านการใช้ที่ดิน เศรษฐกิจ สังคมและประชากร รวมไปถึงสิ่งแวดล้อม ทำให้มีการใช้ที่ดินผสมผสานกันทั้งเพื่อการเกษตร อุตสาหกรรม พาณิชยกรรม และที่พักอาศัยซึ่ง McGee เรียกพื้นที่นี้ว่า Desakota การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ในการวิจัยเพื่อ ศึกษาสถานการณ์การผลิตด้านเกษตรกรรมของจังหวัดปทุมธานี และศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างชนบทกับเมืองจากการผลิตในด้านเกษตรกรรม ซึ่งเกิดจากความเชื่อมโยงของการผลิตไปข้างหน้าและไปข้างหลัง ในพื้นที่ชนบทของจังหวัดปทุมธานี ในการวิจัยได้ใช้แบบสอบถามประกอบการสัมภาษณ์ เก็บข้อมูลจากตัวอย่างครัวเรือนเกษตร วิเคราะห์ข้อมูลและแสดงผลโดยการบรรยาย พรรณนา อภิปราย รวมทั้งวิธีการทางสถิติและเทคนิควิธีทางภูมิศาสตร์ประกอบการอธิบาย จากการศึกษาสถานการณ์การผลิตด้านเกษตรกรรมของจังหวัดปทุมธานีในภาพรวม พิจารณาจากการผลิตใน 4 รูปแบบ ได้แก่ ระบบเกษตรกรรมตามแบบแผน ระบบเกษตรอินทรีย์ ระบบเกษตรผสมผสาน และระบบเกษตรธรรมชาติ พบว่า มีการผลิตในระบบเกษตรกรรมตามแบบแผนมากที่สุด โดยพืชที่ผลิตมากที่สุด คือ ข้าวและพืชไร่ รองลงมาได้แก่ พืชสวน พืชผัก และไม้ดอกไม้ประดับ ตามลำดับ สำหรับด้านความเชื่อมโยงระหว่างชนบทกับเมืองจากการผลิตด้านเกษตรกรรม พบว่า การผลิตของครัวเรือนเกษตรก่อให้เกิดความเชื่อมโยงของการผลิตไปข้างหลังและไปข้างหน้า ทั้งในพื้นที่ชนบทและเมืองโดยรอบ โดยครัวเรือนเกษตรที่ใช้วัตถุดิบซึ่งเป็นเทคโนโลยีหรือนวัตกรรมมีความเชื่อมโยงไปข้างหลังกับเมือง และครัวเรือนที่ใช้วัตถุดิบขั้นพื้นฐานมีความเชื่อมโยงไปข้างหลังกับชนบท ส่วนในด้านความเชื่อมโยงไปข้างหน้า พบว่าครัวเรือนเกษตรมีความเชื่อมโยงกับเมืองมากกว่าชนบท ข้อเสนอแนะด้านการวางแผนเพื่อให้เกิดการพัฒนาอย่างเหมาะสม หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรสำรวจรูปแบบการผลิตในพื้นที่ เพื่อเป็นฐานข้อมูลในการวางแผน และควรมีการพัฒนาเส้นทางเข้าสู่ตลาดไทให้มีประสิทธิภาพรองรับการเข้าถึงได้ดีกว่าในปัจจุบัน