การวิเคราะห์การบริโภคแนวพุทธปรัชญา

Abstract

ศึกษาและประเมินสาระแนวคิดเกี่ยวกับการบริโภคของเศรษฐศาสตร์กระแสหลัก ศึกษาและวิเคราะห์พัฒนาการของสังคมบริโภคนิยมปัจจุบันในบริบทของประวัติศาสตร์สังคม เพื่อขยายและเชื่อมโยงแนวคิดพุทธปรัชญาเข้าสู่การศึกษาการบริโภคภายใต้กรอบของเศรษฐศาสตร์แนวพุทธ ระเบียบวิธีการศึกษาในวิทยานิพนธ์ฉบับนี้อาศัยการศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลจากเอกสาร ตำรา ปาฐกถา งานวิจัย และบทความต่างๆประกอบกัน จากการศึกษาพบว่าเศรษฐศาสตร์กระแสหลักภายใต้กระบวนทัศน์แบบนิวตันและเดส์คาร์ตนั้นมีรากฐานมาจากปรัชญาประโยชน์นิยมที่ยอมรับในธรรมชาติของการตอบสนองต่อความต้องการอันไม่จำกัดของมนุษย์ที่มีจุดเริ่มต้นการวิเคราะห์กิจกรรมการบริโภคจากอรรถประโยชน์หรือความพึงพอใจโดยใช้แนวคิดเชิงปริมาณมาช่วยอธิบายและเป็นตัวบ่งชี้ถึงความพึงพอใจที่มนุษย์ได้รับนั้น ได้นำมาสู่ความเข้าใจที่ว่าการบริโภคสินค้าและบริการในปริมาณที่มากกว่าย่อมจะก่อให้เกิดอรรถประโยชน์ในปริมาณที่มากกว่าไปด้วยมนุษย์จึงถูกผลักดันให้ต้องแสวงหา ครอบครอง สะสมและบริโภควัตถุให้อยู่ในปริมาณที่เพิ่มสูงขึ้นอยู่ตลอดเวลา สังคมในปัจจุบันจึงอยู่ในรูปของสังคมบริโภคนิยมอันเป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นภายในยุคของระบบทุนนิยมสมัยใหม่ ในสังคมบริโภคนิยมนี้วัตถุหรือสินค้ามิได้มีคุณค่าในการใช้สอยจากคุณสมบัติทางธรรมชาติของมันแต่เพียงอย่างเดียว หากแต่ยังถูกกำหนดให้เป็นตัวสะท้อนถึงคุณค่าหรือรหัสหมายที่แฝงอยู่ด้วย ในขณะเดียวกันเราจะพบว่า พุทธปรัชญาภายใต้กระบวนทัศน์แบบองค์รวมนั้น เริ่มต้นจากการทำความเข้าใจถึงธรรมชาติและกฎของธรรมชาติบนหลักของปัจจัยการ ดังนั้นมนุษย์ในฐานะที่เป็นส่วนหนึ่งขององค์รวมจึงไม่อาจคำนึงแต่ความต้องการอันไม่มีขอบเขตของตนเองเพียงส่วนเดียว การบริโภคในทัศนะนี้จึงมิใช่กิจกรรมที่เป็นจุดจบสิ้นภายในตัวเอง หากแต่เป็นเครื่องมือที่จะทำให้มนุษย์สามารถฝึกฝนและพัฒนาตนเองให้มีพฤติกรรมที่ก่อให้เกิดดุลยภาพและเกื้อกูลต่อทั้งสังคมและธรรมชาติ รูปแบบของการบริโภคจึงคำนึงถึงจุดมุ่งหมายที่แท้จริงตามธรรมชาติและขีดจำกัดในการรองรับจากธรรมชาติรวมถึงเป็นรูปแบบที่สามารถกระจายส่วนเกินออกไปให้กับมนุษย์ในสังคมที่ขาดแคลนได้อย่างพอเพียง การบริโภคในบริบทของพุทธปรัชญาจึงถือเป็นรูปแบบทางเลือกหนึ่งของมนุษย์ในการก้าวออกไปจากวิถีการบริโภคในสังคมบริโภคนิยม