ความรับผิดเพื่อละเมิดในการกระทำของตนเอง

Abstract

1. ประวัติความเป็นมาของกฎหมายลักษณะละเมิด แต่เดิมมากฎหมายลักษณะละเมิดยังมิได้แยกออกจากกฎหมายอาญา เหมือนเช่นในปัจจุบัน ผู้ละเมิดจะต้องได้รับโทษทางอาญาและชดใช้ค่าสินไหมทดแทนเพื่อละเมิดนั้นพร้อม ๆ กันไป ดังจะเห็นได้จากกฎหมายลักษณะวิวาทและลักษณะอื่น ๆ ซึ่งบัญญัติให้ลงโทษ ไหมกึ่ง-พินัยกึ่ง โทษไหม หมายถึงปรับเข้าท้องพระคลัง โทษพินัย หมายถึงให้ชดใช้แก่ผู้เสียหายโดยตรง จนกระทั่งเมื่อได้ประกาศใช้กฎหมายลักษณะอาญา ร.ศ.127 แล้ว (ตรงกับ พ.ศ. 2451) จึงได้มีการแยกฟ้องคดีแพ่งและอาญาออกจากกัน ต่อมา พ.ศ. 2466 กฎหมายลักษณะละเมิดจึงได้บัญญัติแยกไว้ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์โดยเฉพาะ 2. เปรียบเทียบความรับผิดทางละเมิดและความรับผิดทางอาญา ในลักษณะของการกระทำทางอาญา เป็นความเสียหายแก่สังคม ทางละเมิดเป็นความเสียหายแก่เอกชนทางอาญารัฐเป็นผู้ลงโทษ ทางละเมิดเป็นเรื่องการชดใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่ผู้เสียหาย 3. เปรียบเทียบความรับผิดทางละเมิดกับทางสัญญา ความรับผิดในเรื่องละเมิดนั้น ระหว่างผู้ละเมิดและผู้เสียหายมิได้มีนิติสัมพันธ์กันมาก่อนเลย แต่ในทางสัญญาคู่สัญญามีความผูกพันในฐานะคู่สัญญากันอยู่ก่อนแล้ว เมื่อมีการผิดสัญญาขึ้น ความรับผิดจึงได้เกิดขึ้น 4. ความหมายของคำว่าละเมิด และหลักเกณฑ์ความรับผิดเพื่อละเมิดตามมาตรา 420 ซึ่งเป็นบทหลักเปรียบเทียบกับบางประเทศ กล่าวถึงความหมายของคำว่าละเมิด ตามกฎหมายไทยและหลักเกณฑ์ความรับผิดเพื่อละเมิดของไทยเปรียบเทียบกับหลักเกณฑ์ ความรับผิดเพื่อละเมิด ในประมวลกฎหมายแพ่งเยอรมัน มาตรา 823, ประมวลกฎหมายแพ่งฝรั่งเศส มาตรา 1382, 1383, ประมวลกฎหมายแพ่งญี่ปุ่น มาตรา 709 และในกฎหมายอังกฤษ 5. อธิบายความหมายของคำว่า “กระทำ” ซึ่งต้องเป็นการกระทำโดยรู้สำนึกมีทั้งการกระทำจริง ๆ และกระทำโดยการงดเว้น การกระทำจริงๆ ยังแบ่งเป็นการกระทำโดยตนเอง และกระทำโดยทางอ้อม นอกจากนี้ยังได้กล่าวถึงการกระทำของผู้เยาว์และผู้วิกลจริตและการร่วมกันกระทำด้วย 6. อธิบายความหมายของคำว่า “จงใจ” ว่าหมายถึงกระทำโดยรู้สำนึกและตั้งใจที่จะให้ผู้เสียหายได้รับความเสียหาย เปรียบเทียบการกระทำโดยจงใจในทางแพ่งกับเจตนาในทางอาญา ว่านักนิติศาสตร์มีทั้งฝ่ายที่เห็นว่ามีความหมายเช่นเดียวกันและต่างกัน และที่ศาลฎีกาได้พิพากษาไว้ 7. อธิบายความหมายของคำว่า “ประมาทเลินเล่อ” ว่าหมายถึงการกระทำโดยมิใช่เจตนา แต่เป็นการกระทำโดยปราศจากความระมัดระวัง ซึ่งบุคคลในภาวะเช่นนั้นจะต้องมีตามวิสัยและพฤติการณ์และผู้กระทำอาจใช้ความระมัดระวัง เช่นว่านั้นได้ แต่หาได้ใช้ให้เพียงพอไม่วิสัยของความระมัดระวังแยกได้เป็นวิสัยของคนธรรมดาสามัญ และวิสัยของผู้มีวิชาชีพ 8. อธิบายความหมายของคำว่า “กระทำต่อบุคคลอื่นโดยผิดกฎหมาย” ว่าจะต้องผิดกฎหมายใด และเพียงใด จึงจะถือว่าเป็นการกระทำโดยผิดกฎหมาย ซึ่งแยกพิจารณาออกได้เป็น 3 กรณี คือ กรณีที่เป็นล่วงเกินสิทธิของผู้อื่น กรณีการใช้สิทธิซึ่งมีแต่จะให้เกิดเสียหายแก่บุคคลอื่น กรณีที่ฝ่าฝืนบทบังคับแห่งกฎหมายที่ประสงค์จะปกป้องบุคคลอื่น 9. อธิบายถึงความเสียหายเกี่ยวกับการละเมิด ว่าต้องเป็นความเสียหายที่แน่นอนแยกประเภทความเสียหายเป็นความเสียหายอย่างหนัก ความเสียหายอย่างต่ำความเสียหานในการลงโทษและความเสียหายอันไม่ควรจะได้ และแยกออกตามประเภทต่าง ๆ ตามมาตรา 420 ซึ่งได้แก่ความเสียหายแก่ชีวิต ร่างกาย อนามัย เสรีภาพ ทรัพย์สิน และสิทธินอกจากนี้ยังได้กล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างการกระทำและผลของการกระทำ กับทฤษฎีความเท่ากันแห่งเหตุ หรือทฤษฎีเงื่อนไข และทฤษฎีมูลเหตุที่เหมาะสม 10. กล่าวถึงการละเมิดโดยการกล่าวหรือไขข่าวแพร่หลายตามมาตรา 423 ของไทย เปรียบเทียบกับบางประเทศ คือประเทศญี่ปุ่น ประเทศเยอรมัน ประเทศฝรั่งเศสและประเทศอังกฤษ และยังได้อธิบายถึงประเภทของความเสียหายตามมาตรา 423 ของไทย ซึ่งได้แก่ความเสียหายแก่ชื่อเสียง เกียรติคุณ ทางทำมาหาได้ หรือทางเจริญ และข้อยกเว้นความรับผิดตามมาตรา 423 นี้ 11. กล่าวถึงเหตุยกเว้นความรับผิดเพื่อละเมิด ซึ่งแบ่งเป็นเหตุยกเว้นตามที่กฎหมายบัญญัติไว้โดยเฉพาะเรื่อง เหตุยกเว้นเพราะกฎหมายบัญญัติเป็นนิรโทษกรรม เหตุยกเว้นเพราะความยินยอมของผู้เสียหาย และอธิบายถึงหลักเกณฑ์เรื่องความยินยอมของผู้เสียหาย ซึ่งไม่มีบัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ เปรียบเทียบข้อแตกต่างเรื่องความยินยอมของผู้เสียหายในทางละเมิดและทางอาญา 12. สรุปและเสนอแนะความเห็นในการปรับปรุงแก้ไขประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์เกี่ยวกับความรับผิดเพื่อละเมิดในการกระทำของตนเอง เรื่องนิรโทษกรรม และเกี่ยวกับเรื่องความยินยอมของผู้เสียหาย Wichar Mon