การบริหารโครงการก่อสร้างแบบเร่งรัด ที่มีผลต่อกระบวนการออกแบบทางสถาปัตยกรรมในโครงการขนาดใหญ่ของภาครัฐ : กรณีศึกษาโครงการของการบินไทย ณ ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ

Abstract

เนื่องจากเวลาเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องคำนึงถึงในการดำเนินงานก่อสร้าง ทำให้เกิดแนวความคิดในการบริหารโครงการแบบเร่งรัด (Fast Track) ขึ้น เพื่อลดระยะเวลาโดยรวมของโครงการ ปัจจุบันสถาปนิกได้เข้าไปมีส่วนร่วมในโครงการลักษณะนี้อยู่มาก แต่ยังขาดบุคลากรที่มีประสบการณ์ และความรู้ความเข้าใจในระบบ Fast Track อย่างแท้จริง อีกทั้งยังคงมีข้อถกเถียงในเรื่องของผลกระทบที่มีต่อกระบวนการออกแบบทางสถาปัตยกรรม การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาหลักการ ทฤษฎีการบริหารโครงการแบบเร่งรัด (Fast Track) ศึกษาหลักการ และแนวความคิดของการออกแบบทางสถาปัตยกรรม ในโครงการก่อสร้างแบบเร่งรัด (Fast Track) สรุปวิเคราะห์ผลกระทบของการบริหารโครงการแบบเร่งรัด (Fast Track) ที่มีต่อกระบวนการออกแบบทางสถาปัตยกรรม และเสนอแนะแนวทางการปฏิบัติงานเพื่อลดผลกระทบดังกล่าว โดยศึกษาทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ หลักการ และทฤษฎีการบริหารโครงการแบบเร่งรัด (Fast Track) ขั้นตอนและกระบวนการออกแบบทางสถาปัตยกรรม ปัจจัยที่มีผลต่อการออกแบบ ตลอดจนปัญหา และผลกระทบที่เกิดขึ้น เพื่อนำไปสรุปวิเคราะห์ร่วมกับการปฏิบัติงานจริงที่ได้จากศึกษา และการสัมภาษณ์กลุ่มผู้ออกแบบ และกลุ่มที่ปรึกษาบริหารโครงการ จากนั้นนำข้อมูลทั้งหมดมาวิเคราะห์ และสรุปผลกระทบของการบริหารโครงการแบบเร่งรัด (Fast Track) ที่มีต่อกระบวนการออกแบบทางสถาปัตยกรรม ตลอดจนเสนอแนะแนวทางการปฏิบัติงานเพื่อลดผลกระทบที่เกิดขึ้น ผลการวิจัยพบว่าโครงการแบบเร่งรัด (Fast Track) นั้นผู้ออกแบบต้องมีความรู้ ความเชี่ยวชาญที่ครอบคลุมทั้งด้านสถาปัตยกรรม และวิศวกรรม (A/E) อย่างพอเพียง เนื่องจากต้องอาศัยความสามารถในการคาดการณ์ และสอดประสานระบบงานส่วนต่างๆ ควบคู่กันไปในช่วงเวลาเดียวกัน ความเหมาะสมนั้นขึ้นอยู่กับประเภท และลักษณะของแต่ละโครงการเป็นสำคัญ โดยสามารถสรุปปัจจัยที่มีผลต่อกระบวนการออกแบบได้ทั้งสิ้น 7 หมวดหมู่ใหญ่ จำนวน 25 ปัจจัยรอง ได้แก่ ด้านวัตถุประสงค์ กายภาพ และสภาพแวดล้อม ด้านวิธี และการบริหารจัดการ ด้านบุคลากร ด้านกฎหมายและข้อบังคับ ด้านอื่นๆ และปัจจัยที่ได้เพิ่มเติมจากการวิจัย คือ ด้านการติดต่อประสานงาน (ข้อมูลข่าวสาร) จากการวิจัยสามารถสรุปประเด็นปัญหาของการบริหารโครงการแบบเร่งรัด (Fast Track) ได้ 7 หมวดหมู่ใหญ่ จำนวน 20 ประเด็นปัญหารอง โดยผู้ออกแบบพึงระวังในขั้นตอนการออกแบบ คือ 1) "ขั้นตอนการทำรายงาน และแบบร่างขั้นแนวความคิด" มักเกิดปัญหาความล่าช้าของข้อมูลข่าวสาร 2) "ขั้นตอนการแบบร่างขั้นแนวความคิด" มักเกิดปัญหาทางเลือกในการออกแบบมีน้อย ขาดบุคลากรที่มีความรู้ คือ ด้านการติดต่อประสานงาน (ข้อมูลข่าวสาร) จากการวิจัยสามารถสรุปประเด็นปัญหาของการบริหารโครงการแบบเร่งรัด (Fast Track) ได้ 7 หมวดหมู่ใหญ่ จำนวน 20 ประเด็นปัญหารอง โดยผู้ออกแบบพึงระวังในขั้นตอนการออกแบบ คือ 1) "ขั้นตอนการทำรายงาน และแบบร่างขั้นแนวความคิด" มักเกิดปัญหาความล่าช้าของข้อมูลข่าวสาร 2) "ขั้นตอนการแบบร่างขั้นแนวความคิด" มักเกิดปัญหาทางเลือกในการออกแบบมีน้อย ขาดบุคลากรที่มีความรู้ ... ความชำนาญระดับสูง 3) "ขั้นตอนการทำแบบร่างขั้นสมบูรณ์" มักเกิดปัญหาดูรายละเอียดได้ไม่ทั่วถึง, ปรับแก้ไขแบบได้ยาก และขาดระบบส่งต่องาน4) "ขั้นตอนการทำแบบรายละเอียดประกวดราคา" มักเกิดปัญหาการคำนวณผิดพลาด, เปลี่ยนแปลงโปรแกรมออกแบบ 5) "ขั้นตอนการทำแบบก่อสร้างแก้ไขฉบับสมบูรณ์" มักเกิดการปรับเปลี่ยน แก้ไขเนื้องานบ่อย และปัญหาคุณภาพของผลงาน/แบบก่อสร้างผลการวิจัยแสดงให้เห็นว่าโครงการก่อสร้างแบบเร่งรัด (Fast Track) นั้น ต้องอาศัยบุคลากรที่มีความรู้ ความเชี่ยวชาญในระดับสูง มีประสบการณ์ และความเข้าใจในระบบ Fast Track มีทักษะ ความรู้ ความสามารถที่หลากหลาย อีกทั้งยังต้องมีระเบียบวิธีบริหารจัดซื้อจัดจ้างที่เหมาะสมกับรูปแบบการบริหารโครงการแบบเร่งรัด (Fast Track) เพื่อให้สามารถสรุปตัดสินใจได้อย่างรวดเร็ว รวมถึงการบริหารงบก่อสร้างที่มักสูงขึ้นกว่าโครงการปกติ ด้วยวิธีการยืดหยุ่น เพื่อให้การบริหารควบคุมโครงการได้ประสิทธิภาพสูงสุดภายใต้เงื่อนไขเวลาที่มีอยู่