การศึกษาเชิงเปรียบเทียบรายวิชาการจัดหมู่และทำบัตรรายการที่เปิดสอนในระดับปริญญาตรีในมหาวิทยาลัยในประเทศไทย

Abstract

การวิจัยเรื่องนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาหลักสูตรและสภาพการเรียนการสอนวิชาด้านการจัดหมู่และทำบัตรรายการที่เปิดสอนในหลักสูตรวิชาบรรณารักษศาสตร์ระดับปริญญาตรีในมหาวิทยาลัยในประเทศไทย 6 แห่ง คือ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ มหาวิทยาลัยขอนแก่น และมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ในด้าน เนื้อหาวิชา จำนวนหน่วยกิต วิธีการสอน การใช้อุปกรณ์การสอน การวัดผล รวมทั้งปัญหา ความต้องการ และข้อเสนอแนะที่มีต่อวิชานี้ วิธีการวิจัยอาศัยข้อมูลจากเอกสาร และการแจกแบบสอบถามแก่ผู้สอนวิชาด้านการจัดหมู่และทำบัตรรายการ จำนวน 16 ฉบับ และนิสิตนักศึกษาวิชา เอกบรรณารักษศาสตร์ระดับปริญญาตรีที่กำลังเรียนวิชานี้อยู่ในมหาวิทยาลัย 6 แห่ง ดังกล่าว ในภาคปลายปีการศึกษา 2524 จำนวน 270 ฉบับ ได้รับแบบสอบถามคืนจากผู้สอน จำนวน 10 ฉบับ (62.50%) และจากนิสิตนักศึกษา จำนวน 150 ฉบับ (55.56 %) ข้อมูลที่ได้จากแบบสอบถามนำมาวิเคราะห์และเสนอในรูปของค่าร้อยละ ค่าคะแนนเฉลี่ย และค่าความเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลจากการวิจัยสรุปได้ว่า วิชาด้านการจัดหมู่และทำบัตรรายการในหลักสูตรวิชาบรรณารักษศาสตร์ระดับปริญญาตรีของมหาวิทยาลัยทั้ง 6 แห่ง ส่วนใหญ่ประกอบด้วย 3 รายวิชา ตามลักษณะเนื้อหาวิชา ได้แก่ วิชาเกี่ยวกับการจัดหมู่หนังสือ วิชาเกี่ยวกับการทำบัตรรายการภาษาไทย และวิชาเกี่ยวกับการทำบัตรรายการภาษาต่างประเทศ โดยกำหนดวิชาละ 3 หน่วยกิต และจัดเป็นวิชาบังคับสำหรับนิสิตนักศึกษาวิชาเอกบรรณารักษศาสตร์ ตั้งแต่ชั้นปีที่ 2-3 ขึ้นไป เนื้อหาวิชาประกอบด้วยหัวข้อสำคัญ 3 หัวข้อ คือ การจัดหมู่หนังสือ การทำบัตรรายการ และหัวเรื่อง โดยใช้คู่มือที่ได้มาตรฐานตามลำดับ ดังนี้ ระบบทศนิยมดิวอี้ ระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน กฎการทำบัตรรายการแบบแองโกล-อเมริกัน ฉบับพิมพ์ครั้งที่ ๑ และพิมพ์ครั้งที่ ๒ หัวเรื่องของเซียรส์ และ หัวเรื่องของหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน วิธีการสอนที่ใช้มากที่สุด ได้แก่ การบรรยาย และให้นิสิตนักศึกษาทำแบบฝึกหัด การวัดผลการเรียนทั้งภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อวัดความเข้าใจ และความสามารถนำไปใช้มากกว่าวัดความจำ โดยเฉลี่ย ผู้สอนและนิสิตนักศึกษามีความเห็นสอดคล้องกันว่า เนื้อหาวิชาการจำแนกรายวิชา และจำนวนหน่วยกิตที่กำหนดไว้สำหรับวิชาด้านการจัดหมู่และทำบัตรรายการในหลักสูตรของแต่ละมหาวิทยาลัย มีความเหมาะสมในระดับมากและปานกลาง ทั้งยังมีความต้องการตรงกันที่จะให้มีห้องปฏิบัติการเพื่อการศึกษาเรื่องนี้โดยเฉพาะ และให้มีหนังสือคู่มือต่าง ๆ เพื่อใช้ในการฝึกปฏิบัติจัดหมู่และทำบัตรรายการได้อย่างเพียงพอ อย่างไรก็ตาม ผู้สอนและนิสิตนักศึกษามีความเห็นแตกต่างกันเกี่ยวกับสิ่งที่ควรปรับปรุงสำหรับวิชานี้ กล่าวคือ ผู้สอน โดยเฉลี่ยเห็นว่า สิ่งที่ควรปรับปรุงมากตามลำดับ ได้แก่ เนื้อหาวิชา จำนวนหน่วยกิต การจำแนกรายวิชา และวิธีการสอน ส่วนนิสิตนักศึกษาโดยเฉลี่ยเห็นว่า สิ่งที่ควรปรับปรุงมาก ได้แก่ การใช้อุปกรณ์การสอน ปัญหาที่ผู้สอนประสบมากในการสอนวิชานี้ คือ เนื้อหาวิชามากเกินไป ทำให้สอนไม่ทันตามกำหนดเวลา และสภาพห้องเรียนไม่อำนวยต่อการสอน ส่วนปัญหาของนิสิตนักศึกษา คือ หนังสือคู่มือที่ใช้ในการจัดหมู่และทำบัตรรายการไม่เพียงพอกับความต้องการใช้ ข้อเสนอแนะในการวิจัยนี้ ได้แก่ ผู้สอนควรเน้นการสอนภาคปฏิบัติให้มากขึ้นและตัดทอนเนื้อหาที่ไม่สำคัญบางเรื่องลง หรือไม่เน้นการบรรยายในเรื่องที่เห็นว่านิสิตนักศึกษาน่าจะศึกษาค้นคว้าเองได้ เช่น เรื่องประวัติการจัดหมู่และทำบัตรรายการ เป็นต้น ในขณะเดียวกัน ผู้บริหารหลักสูตรของคณะหรือภาควิชา ควรเห็นความสำคัญของการเรียนภาคปฏิบัติสำหรับวิชานี้ โดยสนับสนุนให้ผู้สอนสามารถจัดการสอนภาคปฏิบัติได้โดยสะดวกสามารถจัดหางบประมาณเพื่อซื้อหนังสือคู่มือประกอบการสอนอย่างเพียงพอ และจัดให้มีห้องปฏิบัติการทางบรรณารักษศาสตร์