รุไบยาตของฮะกิม โอมาร์คัยยาม พระนิพนธ์พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์

Abstract

ความมุ่งหมายของการเขียนวิทยานิพนธ์นี้คือเพื่อศึกษา “รุไบยาตของฮะกิม โอมาร์ คัยยาม พระนิพนธ์พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์” ผู้เขียนได้กล่าวถึงพระประวัติและงานพระนิพนธ์ของผู้ทรงพระนิพนธ์ ความหมายที่แท้จริงของ “รุไบยาต” ประวัติของโอมาร์ คัยยาม รุไบยาตของโอมาร์ คัยยาม และคำวิจารณ์เกี่ยวกับต้นฉบับรุไบยาต ผู้เขียนได้ศึกษาประวัติการแปลรุไบยาตของโอมาร์ คัยยามเป็นภาษาต่าง ๆ โดยเฉพาะฉบับภาษาอังกฤษของ เอคเกิร์ค ฟิตซ์เจอรัสที่มีใจความใกล้เคียงกับฉบับภาษาไทยของกรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ เนื่องจากผู้ทรงพระนิพนธ์ทรงกล่าวไว้แต่เพียงว่าทรงแปลมาจากภาษาอังกฤษ แต่มิได้ทรงระบุว่าจากฉบับของผู้ใด ผู้เขียนจึงได้ศึกษาฉบับภาษาอังกฤษสำนวนแปลทั้งของฟิตซ์เจอรัลด์และของกวีอื่น ๆ เท่าที่จะหาได้ พบว่ากรมพระนราธิปฯทรงใช้ต้นฉบับภาษาอังกฤษของฟิตซ์เจอรัลด์ ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 1 และครั้งที่ 2 เป็นหลักในการแปล ผู้ทรงพระนิพนธ์มิได้ทรงแปลมาโดยตรง แต่ทรงดัดแปลงและตัดเติมบ้าง แต่ใจความสำคัญตรงกับฉบับภาษาอังกฤษของฟิตซ์เจอรัลด์ ได้แก่ ตอนที่กล่าวถึงความไม่ยั่งยืนของสิ่งต่าง ๆ ความผันแปรของโชคชะตา ความเขลาของมนุษย์และความคิดของคัยยามที่ให้แสวงหาความสุขให้มากที่สุด ตอนที่เป็น “อัตระนานุโลมรุไบยาต” นั้น เข้าใจว่าเป็นบทที่ผู้ทรงพระนิพนธ์ทรงพระนิพนธ์ขึ้นเองโดยอาศัยความคิดทางพุทธศาสนาซึ่งคล้ายกับหลักปรัชญาบางข้อของคัยยาม ผู้เขียนได้ศึกษาเนื้อเรื่องของพระนิพนธ์รุไบยาตคำศัพท์และชื่อเฉพาะ และวิธีการที่ผู้ทรงพระนิพนธ์ทรงใช้ในการแปล ผู้เขียนพบว่าตามความเข้าใจของผู้แปลรุไบยาตเป็นสำนวนต่าง ๆ นั้น ทัศนคติของคัยยามเกี่ยวกับการดำรงชีวิตและความเชื่อถือต่าง ๆ ปรากฏเป็นหลายแบบ จึงทำให้เรายังไม่อาจเข้าใจความคิดที่แท้จริงของคัยยามได้ ตัวอย่างเช่น ในรุไบยาตฉบับหนึ่งเราพบว่าคัยยามเชื่อเรื่องสวรรค์และนรก แต่ในอีกฉบับหนึ่งเขาไม่เชื่อเรื่องนี้และล้อเลียนเป็นเรื่องขัน อย่างไรก็ตามความคิดของคัยยามที่ปรากฏตรงกันในรุไบยาตฉบับต่าง ๆ ก็คือให้ทำความดีในโลกนี้ให้มากที่สุด ตอนท้ายของวิทยานิพนธ์มีภาคผนวกเกี่ยวกับพระนิพนธ์คำแปลรุไบยาตเป็นร้อยแก้ว ตารางเทียบอักษรเปอร์เซียอังกฤษ-ไทย และประวัติศาสตร์และประวัติวรรณคดีของเปอร์เซียโดยสังเขป