ระบบการควบคุมมิให้กฎหมายขัดรัฐธรรมนูญ

Abstract

ระบบการควบคุมกฎหมายมิให้ขัดรัฐธรรมนูญทั้งในกลุ่มประเทศที่ใช้ประมวลกฎหมาย และที่ใช้กฎหมายคอมมอนลอว์เป็นเรื่องที่มีความสำคัญยิ่งเรื่องหนึ่งในทางรัฐธรรมนูญ ซึ่งเกิดขึ้นเพื่อต้องการแก้ไขปัญหาการใช้อำนาจเกินขอบเขตของฝ่ายนิติบัญญัติที่ตรากฎหมายขึ้นกระทบกระเทือนต่อรัฐธรรมนูญอันเป็นกฎหมายสูงสุดของประเทศนั้นๆ ระบบนี้มีอยู่ด้วยกัน 2 ระบบ คือ ระบบรวมอำนาจและระบบกระจายอำนาจ ในประเทศอังกฤษไม่มีระบบการควบคุมมิให้ขัดรัฐธรรมนูญก็เพราะรัฐธรรมนูญของอังกฤษมิได้บัญญัติเป็นลายลักษณ์อักษร ไม่มีฐานะเป็นกฎหมายสูงสุด และยังได้ถือทฤษฎีความสูงสุดแห่งรัฐสภาอีกด้วย ส่วนประเทศไทยมีรัฐธรรมนูญที่บัญญัติเป็นลายลักษณ์อักษร และถือว่ารัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุด การควบคุมกฎหมายมิให้ขัดรัฐธรรมนูญจึงเป็นเรื่องจำเป็นอย่างยิ่ง เพื่อพิทักษ์รักษาความสูงสุดแห่งรัฐธรรมนูญไว้ การควบคุมกฎหมายมิให้ขัดรัฐธรรมนูญจะประสบความสำเร็จดังความมุ่งหมายที่ต้องการคุ้มครองป้องกันสิทธิเสรีภาพของประชาชนอันได้บัญญัติรับรองไว้ในรัฐธรรมนูญให้พ้นจากการกระทำที่มิชอบของฝ่ายนิติบัญญัติได้หรือไม่ ย่อมขึ้นอยู่กับองค์กรผู้มีอำนาจวินิจฉัยว่าเป็นใคร มีองค์ประกอบอย่างไร และจะมีหลักประกันอย่างไรให้องค์กรนั้นใช้อำนาจโดยอิสระและเที่ยงธรรม ซึ่งเมื่อพิจารณาระบบของสหรัฐอเมริกาอันเป็นระบบกระจายอำนาจที่ให้ศาลยุติธรรมเป็นผู้วินิจฉัยแล้ว ก็จะเห็นว่า ศาลยุติธรรมเป็นองค์กรหนึ่งในสามองค์กรหนึ่งในสามองค์กรแห่งอำนาจอธิปไตย การให้อำนาจนี้แก่ศาลยุติธรรมย่อมจะทำให้ศาลยุติธรรมมีอำนาจเหนือกว่าองค์กรอื่นๆ แห่งอำนาจอธิปไตย เป็นการขัดต่อหลักการแบ่งแยกอำนาจ จึงเห็นว่าน่าจะพิจารณาให้อำนาจวินิจฉัยแก่คณะตุลาการรัฐธรรมนูญ หรือศาลรัฐธรรมนูญมากกว่า สำหรับประเทศไทยคณะตุลาการรัฐธรรมนูญน่าจะเป็นองค์กรที่เหมาะสมกับสภาพของระบบกฎหมาย และสังคมไทยมากกว่าศาลรัฐธรรมนูญ เพราะหากให้ศาลรัฐธรรมนูญ ซึ่งมีลักษณะการใช้อำนาจถาวรเป็นผู้วิ-นัจฉัย ก็จะทำให้เกิดขัดแย้งกับรัฐสภาได้ง่ายเพราะผู้พิพากษาศาลรัฐธรรมนูญรับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่ง เป็นระยะเวลานานเกินไปก็อาจทำให้มีความคิดล้าหลังไม่ทันต่อการพัฒนาของสภาพสังคมที่เจริญก้าวหน้าไป ผู้พิพากษาศาลรัฐธรรมนูญก็จะไม่เห็นถึงความจำเป็นที่จะต้องมีกฎหมายเพื่อใช้บังคับให้ทันต่อเหตุการณ์และความเปลี่ยนแปลงในสังคม จากเหตุผลดังกล่าว จึงสรุปได้ว่าประเทศไทยควรมีคณะตุลาการรัฐธรรมนูญเป็นองค์กรผู้มีอำนาจวินิจฉัย โดยคณะตุลาการรัฐธรรมนูญของไทยได้พัฒนามาจากแนวความคิดของซีเอแยสที่ก่อกำเนิดให้มีคณะตุลาการรัฐธรรมนูญในประเทศฝรั่งเศส ซึ่งแม้องค์กรนี้จะทำให้การควบคุมกฎหมายมิให้ขัดรัฐธรรมนูญมีประสิทธิภาพดี แต่สำหรับประเทศไทยก็ยังมีจุดบกพร่องอยู่บ้างในด้านองค์ประกอบของคณะตุลาการรัฐธรรมนูญและคุณสมบัติของตุลาการรัฐธรรมนูญ อันควรจะต้องมีการเปลี่ยนแปลงแก้ไขโดยประสานแนวความคิดในระบบการควบคุมทั้งสองเข้าด้วยกันแล้วจำแนกเฉพาะส่วนที่ดีออกมาประยุกต์ใช้ เพื่อยังประโยชน์ให้การควบคุมกฎหมายมิให้ขัดรัฐธรรมนูญในประเทศไทยมีประสิทธิภาพสูงยิ่งขึ้นกล่าวคือ 1) เกี่ยวกับองค์ประกอบขององค์กร บุคคลที่เป็นตัวแทนขององค์กรทั้งสามฝ่ายนี้ควรมาจากองค์กรอธิปไตยแต่ละฝ่ายไม่จำเป็นเป็นบุคคลในองค์กรฝ่ายต่างๆ นั้นเอง แต่ควรเป็นผู้ทรงคุณวุฒิทางกฎหมายที่คัดเลือกมาจากศาสตราจารย์กฎหมายในมหาวิทยาลัย กรรมการของคณะกรรมการกฤษฎีกา ซึ่งทำหน้าที่เกี่ยวข้องกับกฎหมายโดยตรง ผู้พิพากษาซึ่งพ้นจากตำแหน่งแล้วโดยมิใช่การพ้นจากตำแหน่งที่มีสาเหตุมาจากการกระทำความผิด หรือหมายความ ซึ่งประกอบอาชีพมาแล้วเป็นเวลานาน องค์ประกอบขององค์กรควรมีจำนวนที่เหมาะสมฝ่ายละ 3 คน 2) เกี่ยวกับหลักประกันความอิสระและความมั่นคงของคณะตุลาการรัฐธรรมนูญควรให้ตุลาการรับธรรมนูญมีวาระการดำรงตำแหน่งที่แน่นอนและนานพอควร ในระหว่างการดำรงตำแหน่งจะไม่มีการถอดถอนตุลาการรัฐธรรมนูญ ให้สวัสดิการและเงินเดือนประจำตำแหน่งที่สูงพอสมควรโดยไม่มีการลดเงินเดือน และให้ตุลาการรัฐธรรมนูญสามารถแสดงความคิดเห็นได้โดยอิสระ 3) ด้านผลของการวินิจฉัย ควรให้คำวินิจฉัยมีผลใช้บังคับเป็นการทั่วไป โดยไม่กระทบกระเทือนต่อคำพิพากษาของศาลอันถึงที่สุดแล้ว ส่วนคดีที่ยังไม่มีคำพิพากษาถึงที่สุดควรมีการระบุให้มีผลบังคับย้อนหลังได้บ้างเฉพาะบางกรณี 4) ด้านหลักประกันในประสิทธิภาพของการควบคุมกฎหมายมิให้ขัดรัฐธรรมนูญ ควรมีหลักประกันความเที่ยงธรรมของตุลาการรัฐธรรมนูญแต่ละท่านโดยวิธีให้มีการคัดค้านตุลาการรัฐธรรมนูญได้