เทคนิคและคุณลักษณะของผู้บรรยายรายการกีฬาทางโทรทัศน์

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเทคนิคในการบรรยายรายการกีฬาถ่ายทอดสดและรายการกีฬาบันทึกเทปการแข่งขัน คุณลักษณะที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการเป็นผู้บรรยายรายการกีฬาทางโทรทัศน์ โดยมีเครื่องมือหลักในการเก็บรวบรวมข้อมูล คือ การสัมภาษณ์แบบเจาะลึกจากผู้บรรยายรายการกีฬาทางโทรทัศน์ที่มีชื่อเสียงจำนวน 12 คน รวมทั้งการศึกษาจากเทปบันทึกรายการที่เป็นรายการถ่ายทอดสดและบันทึกเทปการแข่งขันกีฬาจำนวน 3 ประเภท คือ ฟุตบอล, เทนนิส และกอล์ฟ ซึ่งออกอากาศจากสถานีโทรทัศน์แบบฟรีทีวี ได้แก่ ช่อง 3, 5, 7, 9, 11 และไอทีวี และสถานีโทรทัศน์แบบเคเบิลทีวีได้แก่ ช่อง SUPERSPORT GOLD, SUPERSPORT, ESPN และ STARSPORT ผลการวิจัยพบว่า 1. เทคนิคที่ใช้ในการบรรยายรายการกีฬา แบ่งออกเป็น 1.1 การบรรยายรายการกีฬาถ่ายทอดสด พบว่า ขั้นตอนเตรียมตัวก่อนเริ่มการบรรยาย มีการเตรียมศึกษาค้นคว้าข้อมูลเกี่ยวกับทีมหรือนักกีฬา, สถิติการแข่งขัน, ข้อมูลสนามแข่งขัน และข้อมูลเงินรางวัลของการแข่งขันมาเป็นอย่างดี ขั้นตอนขณะบรรยาย พบว่ารายการถ่ายทอดสดส่วนใหญ่มักใช้ผู้บรรยาย 2 คนทำให้ต้องมีการกำหนดบทบาทหน้าที่แบ่งเป็นผู้บรรยายหลักและผู้บรรยายร่วมซึ่งแตกต่างกันไปตามประเภทของกีฬา มีการสร้างความเป็นเอกภาพของรายการโดยผู้บรรยายเป็นผู้ร้อยเรียงเรื่องราวที่เกิดขึ้นระหว่างการแข่งขันตั้งแต่ต้นจนจบรายการโดยใช้วาทศิลป์แบบเชิญชวนเพื่อให้ติดตามชมรายการ วาทศิลป์แบบตั้งประเด็นคำถามให้ผู้ชมคิดตามและร่วมหาคำตอบ วาทศิลป์แบบออกคำสั่งหรือขอร้องเพื่อให้ผู้ชมติดตามชมตลอดทั้งรายการ ลีลาและจังหวะในการใช้น้ำเสียงรวมถึงการเลือกใช้และสร้างสรรค์คำได้เหมาะสมกับรูปแบบและอารมณ์ของกีฬาแต่ละประเภท วิเคราะห์เกมการแข่งขันโดยผู้บรรยายเป็นผู้อธิบายและตีความเหตุการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้นในรายการโดยอาศัยประสบการณ์ ข้อมูลที่เตรียมมาและข้อมูลที่ได้ขณะบรรยายซึ่งแตกต่างกันไปตามประเภทของกีฬาที่บรรยาย 1.2 การบรรยายรายการบันทึกเทปการแข่งขัน มี 2 รูปแบบ คือ การบรรยายสัญญาณภาพผ่านดาวเทียมพร้อมกับบันทึกเทปเพื่อออกอากาศในภายหลัง พบว่า มีเทคนิคเช่นเดียวกับการบรรยายรายการถ่ายทอดสดแต่ภาพการแข่งขันพร้อมเสียงบรรยายภาษาไทยนั้นถูกนำมาออกอากาศในเวลาใกล้เคียงกับการแข่งขันจริงซึ่งจบลงไปเพียงไม่นาน และการบรรยายเทปบันทึกภาพการแข่งขันที่จบสิ้นไปแล้ว ซึ่งส่วนใหญ่ผ่านการตัดต่อเนื้อหาบางส่วนที่ไม่สำคัญออกไปก่อนนำมาบรรยาย พบว่า ผู้บรรยายมีการเลือกเตรียมข้อมูลที่มีเนื้อหาเช่นเดียวกับการบรรยายรายการถ่ายทอดสดแต่ต้องเป็นข้อมูลที่มีความละเอียดลึกซึ้งมากกว่า รายการประเภทนี้ส่วนใหญ่พบว่าใช้ผู้บรรยายคนเดียวจึงต้องรับหน้าที่บรรยายรายการทั้งหมดเพียงคนเดียวให้ได้ มีการสร้างความเป็นเอกภาพให้รายการที่ผ่านการตัดต่อเนื้อหาบางส่วนออกไปโดยใช้วาทศิลป์เช่นเดียวกับการบรรยายรายการถ่ายทอดสดอีกทั้งต้องมีการแจ้งหรือทบทวนลำดับเวลาของการแข่งขันให้ผู้ชมทราบเป็นระยะๆ เพื่อให้ผู้ชมไม่สับสนกับเนื้อหาบางส่วนที่หายไป ใช้ความเป็นนักแสดงทางน้ำเสียงมาช่วยในการบรรยายรายการที่รู้ผลการแข่งขันไปแล้วให้ยังคงมีความตื่นเต้นเร้าใจได้ใกล้เคียงกับรายการถ่ายทอดสด และมีการวิเคราะห์เจาะลึกในลักษณะฟันธงซึ่งผู้บรรยายมักแสดงออกถึงความมั่นใจในการตีความและอธิบายเหตุการณ์ต่างๆ พร้อมกับสอดแทรกข้อมูลที่เป็นประโยชน์ต่อผู้ชม 2. คุณลักษณะการเป็นผู้บรรยายรายการกีฬาทางโทรทัศน์ พบว่า ผู้บรรยายต้องมีประสบการณ์จากการผ่านงานด้านสื่อสารมวลชนที่เกี่ยวข้องกับกีฬา จากการติดตามกีฬาชนิดนั้นๆเป็นเวลานาน จากการเล่นกีฬาชนิดนั้นๆด้วยตนเอง มีความรู้ความเข้าใจในรูปแบบการแข่งขันและเอกลักษณ์หรือลักษณะเฉพาะของกีฬาชนิดนั้นอย่างลึกซึ่งและแม่นยำ ตีความเหตุการณ์ต่างๆได้อย่างถูกต้องรวดเร็วว่าเป็นไปตามกฎกติกาหรือไม่ เข้าใจความรู้สึกนึกคิดของนักกีฬาได้ เป็นผู้ค้นคว้าหาความรู้อยู่ตลอดเวลาไม่ว่าจะด้วยวิธีใดก็ตามเพื่อให้ได้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์ต่อการบรรยาย มีความสมารถในการใช้และเข้าใจความหมายของภาษาไทยเป็นอย่างดีโดยเฉพาะอย่างยิ่งทักษะการพูดและการเขียน ความสามารถในการใช้ภาษาอังกฤษโดยเฉพาะทักษะการฟังและการอ่าน สรุปความคิดและสื่อสารออกมาได้ทันต่อเหตุการณ์ มีสมาธิอย่างดีเยี่ยมในขณะบรรยาย และเป็นผู้มีศิลปะในการถ่ายทอดภาพเกมการแข่งขันไปสู่ผู้ชมและมีลีลาการบรรยายที่เหมาะสมกับประเภทของกีฬาและอารมณ์ของการแข่งขัน