การฟื้นฟูย่านพาณิชยกรรมและคลังสินค้าริมน้ำย่านทรงวาด กรุงเทพมหานคร

Abstract

ตั้งแต่แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 5 ได้กำหนดวัตถุประสงค์ข้อหนึ่งว่าจะต้องมีการฟื้นฟู (Reconstruction) ในบริเวณเขตชั้นในของกรุงเทพมหานครและปริมณฑลให้เกิดเป็นชุมชนที่มีศูนย์กลาง อย่างสมดุล จึงไต้มีโครงการบูรณะและปรับปรุงเมืองเพิ่มเติมในแผนพัฒนากรุงเทพมหานครฉบับที่ 1 และ 2 เป็นต้นมาย่านทรงวาดเป็นย่านพาณิชยกรรมและคลังสินค้าริมน้ำในเขตสัมพันธวงศ์ที่มีการตั้งถิ่นฐานมานานซึ่งปัจจุบันมีสภาพพื้นที่และอาคารทรุดโทรม โดยเกิดจากความเสื่อมโทรมของอาคารและไม่ได้รับการบำรุงรักษา ซ่อมแซม จึงพบว่าบางอาคารถูกปล่อยให้รกร้างและส่วนใหญ่มีลักษณะเป็นโกดังสินค้าทั้งในบริเวณริมน้ำและ ริมถนนทรงวาด อีกทั้งระบบโครงสร้างพื้นฐานไม่เหมาะสมต่อกิจกรรมการค้าไม่ว่าจะเป็นสภาพถนน ทางเดินเท้า การสัญจร ที่ว่าง ก่อให้เกิดปัญหามลภาวะและสิ่งแวดล้อมเสื่อมโทรม ทำให้พื้นที่บริเวณย่านทรงวาดไม่เกิด การใช้ประโยชน์ที่ดินไต้คุ้มค่าต่อศักยภาพความเป็นศูนย์กลางเมือง และไม่สอดคล้องกับการใช้ที่ดินในผังเมืองรวม โดยการศึกษาข้อมูลมาจากการสำรวจพื้นที่และจัดทำแบบสอบถามประชาชนผู้มีส่วนได้ส่วนเสียกับพื้นที่ และทำการวิเคราะห์ศักยภาพ ปัญหา ข้อจำกัดและทัศนคติต่อการฟื้นฟูเพื่อเสนอแนะแนวทางการฟื้นฟูและรูปแบบการใช้ที่ดินในอนาคตที่เหมาะสม จากการวิเคราะห์ศักยภาพ พบว่าบทบาทที่เหมาะสมต่อย่านทรงวาด คือ ย่านการค้าแบบเดิมผสมกับ การท่องเที่ยวเมืองเก่า เป็นการผสมผสานกิจกรรมการค้าเดิมและกิจกรรมการท่องเที่ยว เนื่องจากศักยภาพของ ทำเลที่ตั้งและคุณค่าทางสถาปัตยกรรม และเสนอให้ปรับขนาดของกิจกรรมการค้าเดิมให้เล็กลงและโยกย้ายกิจ กรรมค้าส่งไปที่อื่นพร้อมทั้งพัฒนาอาคารเสื่อมโทรมให้ใช้ประโยชน์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเสนอวิธีการ อนุรักษ์และฟื้นฟูสภาพอาคาร (Conservation and Rehabilitation) ซึ่งแบ่งระดับการฟื้นฟูเป็น 2 ระดับได้แก่ อาคารที่จัดอยู่ระดับคุณค่า สูงดำเนินการบูรณะให้มีสภาพเหมือนเดิม ในขณะที่อาคารที่อยู่ในระดับคุณค่าปาน กลางดำเนินการปรับปรุงสภาพและรูปแบบให้สอดคล้องกับอาคารที่มีคุณค่า และเสนอวิธีการรอล้างพื้นที่ (Redevelopment) สำหรับอาคารที่รกร้างหรือมีศักยภาพการพัฒนาต่ำโดยเฉพาะพื้นที่บริเวณริมน้ำ ซึ่งในการพัฒนาพื้นที่และอาคารได้เสนอสัดส่วนการใช้ประโยชน์ที่ดินเพิ่มในผังเมืองรวม เพื่อรองรับกับความต้องการที่ จะเกิดขึ้นในอนาคต อย่างไรก็ตามแนวทางดังกล่าวย่อมกระทบต่อผลประโยชน์ของเจ้าของที่ดินและอาคารจึง ได้เสนอแนวทางการดำเนินการโดยให้ผู้มีส่วนได้เสียสามารถมีส่วนร่วมในการพัฒนาในลักษณะหุ้นส่วน และกลยุทธ์ในเรื่องของพื้นที่และการลงทุนสำหรับการพัฒนาพื้นที่ รวมทั้งกำหนดระยะช่วงเวลาในแต่ละขั้นตอนของการดำเนินการให้มีความเป็นไปได้และเหมาะสมต่อศักยภาพพื้นที่มากที่สุด