การใช้สื่อสมัยใหม่ในงานศิลปะของศิลปินร่วมสมัยในประเทศไทย

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายที่จะศึกษาปัจจัยจากปัจเจกบุคคล และปัจจัยระดับสังคมที่มีผลต่อการเลือกใช้สื่อวิดีโอในงานศิลปะวิดีโออาร์ตของศิลปินไทยร่วมสมัย 3 ราย คือ ผศ.ดร. อภินันท์ โปษยานนท์, คุณวสันต์ สิทธิเขต และ อ. มณเฑียร บุญมา รวมทั้งศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการไม่เลือกใช้สื่อวิดีโอของศิลปินอื่นๆ และแนวโน้มของงานวิดีโอ อาร์ตในอนาคต โดยอิงกรอบแนวคิดเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างศิลปะ และการสื่อสารมวลชน และแนวคิดเรื่องวิดีโอ อาร์ต ข้อมูลในการศึกษาวิเคราะห์ได้มาจากการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกประกอบแบบสอบถาม เฉพาะกลุ่มศิลปิน ผลการวิจัยพบว่า ปัจจัยระดับบุคคลที่มีผลต่อการเลือกใช้สื่อวิดีโอของศิลปินที่ผลิตงานวิดีโอ อาร์ต คือ ศิลปินได้รับประสบการณ์ตรงจากการศึกษา และพบเห็นงานวิดีโอ อาร์ต จากต่างประเทศ, แนวความคิดและโอกาสในการเข้าถึงสื่อและศิลปินมีเงินทุนพร้อม, มีเครื่องมือและบุคลากร ผลงานของกลุ่มศิลปินยังเป็นงานในลักษณะทดลอง และศิลปินใช้สื่อวิดีโอ เพื่อนำเสนอการแสดงออกทางด้านศิลปะให้เป็นภาพเคลื่อนไหวสู่สาธารณชน ปัจจัยที่มีผลต่อการไม่เลือกใช้สื่อวิดีโอของศิลปินอื่น ๆ นั้น เนื่องมาจากทัศนคติที่มีต่อเทคโนโลยีภูมิหลัง, การศึกษาความรู้ ความไม่พร้อมทางด้านทุน-เวลา และวุฒิภาวะ รวมทั้งการขาดโอกาสอีกด้วย นอกจากนี้ ยังมีปัจจัยระดับสังคมเข้ามาเกี่ยวข้อง คือ ปรากฏการณ์ที่ แมกซ์ วีเบอร์ อธิบายว่าเป็นการขาดกระบวนการแยกทางโลก ออกจากทางศาสนา ซึ่งทำให้ทัศนคติของคนในสังคมประเพณี-เกษตรกรรม เป็นไปในทางลบต่อเทคโนโลยี ทำให้ศิลปินไม่เลือกใช้สื่อวิดีโอ และศิลปินที่ใช้สื่อวิดีโอมีทัศนคติค่อนไปในทางลบต่อสื่อวิดีโอ และเทคโนโลยีด้วย สำหรับอนาคตของงานวิดีโอ อาร์ตนั้น ผลการวิจัยพบว่า งานวิดีโอ อาร์ต จะเติบโตได้ต้องขึ้นอยู่กับการจัดให้มีการเรียนการสอนในมหาวิทยาลัย,การเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรมและการร่วมมือกันระหว่างศิลปินและช่างเทคนิค