อุตสาหกรรมเครื่องใช้และอุปกรณ์ไฟฟ้า : การวิเคราะห์เชิงนโยบาย

Abstract

ลักษณะอุตสาหกรรมเครื่องใช้และอุปกรณ์ไฟฟ้าในปัจจุบัน มุ่งผลิตเพื่อจำหน่ายในประเทศเป็นสำคัญ แม้ว่าในระยะหลังจะมีการส่งออกบ้าง แต่ก็ยังมีมูลค่าน้อยมาก การผลิตยังคงต้องพึ่งพาวัตถุดิบและชิ้นส่วนจากต่างประเทศค่อนข้างสูง ทำให้ดุลการค้าของอุตสาหกรรมนี้ขาดดุล เมื่อขนาดตลาดจำกัด จึงเป็นผลให้ใช้กำลังการผลิตไม่ได้เต็มที่ต้นทุนจึงสูงกว่าที่ควร ยิ่งประสบกับการแข่งขันจากสินค้าลักลอบนำเข้า และสินค้าที่ผลิตจากโรงงานผิดกฎหมายซึ่งขายในราคาต่ำกว่ามาก อุตสาหกรรมนี้ก็แทบอยู่ไม่ได้ในขณะที่ผู้บริโภคก็ไม่ได้ประโยชน์จากสินค้าราคาถูกนั้น ทั้งนี้เพราะสินค้าผิดกฎหมายเหล่านั้นส่วนใหญ่ผลิตไม่ได้คุณภาพมาตรฐานซึ่งอาจเป็นอันตรายต่อผู้ใช้ได้ นอกจากนี้ยังมีปัญหาการกระจุกตัวของอุตสาหกรรมในกรุงเทพฯ และจังหวัดใกล้เคียง เนื่องจากโรงงานเกือบทั้งหมดของอุตสาหกรรมนี้ตั้งอยู่ในเขตกรุงเทพฯ สมุทรปราการ และนนทบุรีเท่านั้น จากปัญหาข้างต้น จึงได้ทำการศึกษาโดยจะวิเคราะห์ถึง (1) ลักษณะโครงสร้างทั่วไปของอุตสาหกรรมเครื่องใช้และอุปกรณ์ไฟฟ้าในปัจจุบันมีสภาพการผลิต การตลาด การใช้วัตถุดิบ ตลอดจนเทคโนโลยี่ที่ใช้ (2) วิเคราะห์นโยบายของรัฐว่ามีส่วนเกี่ยวข้องกับสภาพที่เป็นอยู่ของอุตสาหกรรมนี้อย่างไร (3) วิเคราะห์ปัญหาและเสนอแนวทางปรับปรุงแก้ไขว่าจะทำได้อย่างไร ผลของการปรับปรุงดังกล่าวจะมีผลต่ออัตราการขยายตัวของผลผลิตหรือไม่เท่าใด จะทำให้การนำเข้าเพิ่มขึ้นหรือลดลง ในอัตราเท่าใด และจะทำให้รายได้จากภาษีของรัฐเปลี่ยนแปลงไปเท่าไร เครื่องมือที่ใช้ในการวิเคราะห์คือ ทฤษฎีการคุ้มครอง เทคนิคการวัดอัตราการคุ้มครองผลผลิตและอัตราการคุ้มครองตามมูลค่าเพิ่มและใช้ Simple Regression Analysis ดูลักษณะความสัมพันธ์เพื่อคาดคะเนแนวโน้มในอนาคต เมื่ออัตราภาษีเปลี่ยนแปลงไป ผลการศึกษาสรุปได้ว่า ปัญหาต่าง ๆ ข้างต้นมีสาเหตุที่สำคัญมาจากลักษณะโครงสร้างการคุ้มครองของอุตสาหกรรมหมวดนี้ มีอัตราไม่เหมาะสมและแตกต่างกันมาก ผลิตภัณฑ์บางชนิดได้รับการคุ้มครองสูงเกินความจำเป็น ก่อให้เกิดการผลิตเพื่อจำหน่ายภายในประเทศ โครงสร้างอากรขาเข้าที่เป็นอยู่ก็ไม่สนับสนุนให้มีการผลิตชิ้นส่วนและส่วนประกอบภายในประเทศ เนื่องจากอากรขาเข้าของชิ้นส่วนสำเร็จรูปที่สำคัญหลายรายการมีอัตราต่ำกว่าหรือเท่ากับชิ้นส่วนวัตถุดิบที่นำมาผลิตชิ้นส่วนสำเร็จรูปนั้น อุตสาหกรรมในประเทศจึงอยู่ในขั้นการประกอบเป็นส่วนใหญ่ อัตราภาษีการค้าและอากรขาเข้าผลิตภัณฑ์บางชนิดสูงมาก จูงใจให้เกิดโรงงานผิดกฎหมายและการลักลอบนำเข้า ทั้งยังเป็นอุปสรรคต่อการเชื่อมโยงการผลิตระหว่างกิจการขนาดใหญ่กับกิจการขนาดกลางและขนาดเล็ก เนื่องจากโรงงานใหญ่จะทำการผลิตเองทุกขั้นตอนเพื่อลดต้นทุนภาษีการค้า นอกจากนี้ความแตกต่างกันอย่างมากระหว่างอัตราภาษีการขายกับภาษีรับจ้างผลิต ก็เป็นอุปสรรคก่อให้เกิดการหลีกเลี่ยงไปเสียภาษีในอัตราที่ต่ำกว่า และเป็นปัญหามากในการตีความของเจ้าหน้าที่ภาษี ส่วนปัญหานโยบายและมาตรการอื่น ๆ คือ ขาดแผนงานส่งเสริมอุตสาหกรรมในภูมิภาคและอุตสาหกรรมขนาดย่อม ขาดการพัฒนาระบบการส่งเสริมการส่งออก และการส่งเสริมเทคโนโลยี่ ตลอดจนขาดการเตรียมพร้อมด้านกำลังคนที่สอดคล้องกับความต้องการของอุตสาหกรรมในประเทศที่กำลังขยายตัว ข้อเสนอแนะที่ได้จากการศึกษาคือ ควรมีการปรับโครงสร้างอุตสาหกรรมนี้อย่างเร่งด่วนเพื่อแก้ปัญหาข้างต้นโดย (1) ปรับระบบอัตราภาษีอากรที่เกี่ยวข้องกับอุตสาหกรรมเครื่องใช้และอุปกรณ์ไฟฟ้าให้มีอัตราใกล้เคียงกันมากขึ้น เพื่อปรับอัตราการคุ้มครองให้เหมาะสม (2) ปรับปรุงระบบการส่งเสริมการส่งออกให้มีประสิทธิผลมากขึ้น โดยปรับอัตราชดเชยภาษีอากรใหม่ ขยายเวลาให้สินเชื่อเพื่อการส่งออก และควรมีการจัดตั้งสถาบันการเงินเพื่อให้สินเชื่อการส่งออก ศึกษาติดตามตลาดต่างประเทศ (3) ส่งเสริมการพัฒนาเทคโนโลยี่ และ (4) เพิ่มการกำหนดมาตรฐานผลิตภัณฑ์ให้มากขึ้นกว่าที่เป็นอยู่