บทบาททางการทหารและการเมืองของสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาพระประวัติของสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ และบทบาททางการทหารและการเมืองของพระองค์เป็นสำคัญและมุ่งวิเคราะห์ว่าทรงมีบทบาทมากน้อยแค่ไหน และทรงมีส่วนร่วมเพียงไรในเหตุการณ์ทางด้านการทหารและการเมืองที่ดำเนินอยู่ในช่วงพระชนมชีพของพระองค์ ผลการศึกษาพบว่า สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ทรงพระปรีชาสามารถทั้งทางการทหารและการเมือง ในทางทหารพระองค์ทรงเป็นทหารอาชีพที่ไม่เพียงแต่จะมุ่งสร้างทหารที่มีทั้งประสิทธิภาพและปริมาณเท่านั้น ยังทรงปลูกฝังสำนึกทางการเมืองให้แก่ทหารด้วย จึงไม่ผิดนักถ้าจะเรียกพระองค์ว่าทรงเป็นทหารนักการเมือง ถึงแม้ว่าจะทรงดำรงตำแหน่งเพียงเสนาธิการทหารบก มิได้เป็นถึงเสนาบดีกระทรวงกลาโหม อันเป็นผู้บังคับบัญชาสูงสุดฝ่ายทหารก็ตาม แต่ในทางปฏิบัติพบว่าพระองค์ทรงเป็นผู้มีอำนาจเด็ดขาดในการบังคับบัญชากองทัพบก ในทางการเมืองแม้พระองค์จะทรงดำรงตำแหน่งรัชทายาทอันเป็นตำแหน่งสืบสันตติวงศ์ แต่ในทางปฏิบัติพบว่าพระองค์ทรงถูกจำกัดบทบาททางการเมืองอย่างเด่นชัด อย่างไรก็ตาม จากพระปรีชาสามารถทางการเมืองกับทั้งทรงมีฐานอำนาจทางการทหารสนับสนุนตำแหน่งทางการเมืองของพระองค์อยู่ ทำให้การจำกัดบทบาททางการเมืองของพระองค์ทำได้ไม่ง่ายนัก จึงนับว่าพระองค์ทรงเป็นผู้ทำให้เกิดการตัดสินใจที่สำคัญพระองค์หนึ่งอยู่เบื้องหลังการเมืองไทยในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว.