การศึกษาองค์ประกอบความน่าอยู่ของเมือง : กรณีศึกษาผังเมืองยะลา

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์องค์ประกอบ และโครงสร้างของเมืองในด้านกายภาพ, เศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม ตลอดจนสิ่งบริการขั้นพื้นฐานที่ทำให้ชุมชนเมืองยะลาเป็นเมืองที่น่าอยู่ ศึกษาความสัมพันธ์ของระบบผังเมืองกับโครงสร้างทางเศรษฐกิจ, สังคม และวัฒนธรรม เพื่อเป็นการแสวงหาเอกลักษณ์ของชุมชนแห่งนี้ โดยมุ่งเน้นทัศนคติและการรับรู้ในคุณสมบัติต่าง ๆ ของความน่าอยู่ของเมืองโดยผู้คุ้นเคยกับเมืองยะลา ซึ่งได้แก่กลุ่มชาวเมืองยะลา และผู้มาเยือน จากนั้นจึงนำผลที่ได้มาพิจารณาควบคู่กับทัศนคติของนักวิชาการในเรื่องเมืองที่น่าอยู่ในอุดมคติ เพื่อจะได้นำข้อคิดเห็นที่เป็นประโยชน์จากการศึกษามาเสนอแนะแนวทางในการอนุรักษ์ เสริมสร้าง และปรับปรุงองค์ประกอบเมืองยะลาให้มีความน่าอยู่ยิ่งขึ้น ผลการศึกษาพบว่า จากการสอบถามกลุ่มชาวเมืองยะลา, กลุ่มผู้มาเยือน และกลุ่มนักวิชาการในสาขาอาชีพนักผังเมือง ถึงการรับรู้คุณภาพ และองค์ประกอบที่ทำให้เมืองน่าอยู่ มาจากองค์ประกอบหลัก 3 ประการดังต่อไปนี้ คือ (1) มีอากาศธรรมชาติภายในเมืองที่สวยงามร่มรื่น บ้านเมืองสะอาด และมีความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน (2) ระบบผังเมืองมีรูปแบบที่ชัดเจน เป็นระเบียบมีการแยกส่วนการใช้ประโยชน์ที่ดิน (3) มีสาธารณูปโภคที่ดี นอกจากนี้ผังเมืองยะลายังก่อให้เกิดเป็นภาพลักษณ์ของเมือง ที่เป็นองค์ประกอบสำคัญใน 3 อันดับแรก คือ (1) ความเป็นระเบียบของผังเมืองยะลา (2) การรักษาสภาพแวดล้อมธรรมชาติภายในเมืองยะลา (3) การรักษาความสะอาดของเมือง ซึ่งจะสนับสนุนให้เกิดความน่าอยู่ของเมืองยะลา การศึกษามีข้อเสนอแนะ 3 ประการ คือ (1) อนุรักษ์องค์ประกอบเมืองในส่วนที่ดี และดีมากให้คงอยู่ต่อไป (2) ปรับปรุงองค์ประกอบเมืองต่างๆ ที่มีปัญหากระทบต่อความน่าอยู่ของเมืองยะลา ให้อยู่ในระดับที่ดี และดียิ่งขึ้น (3) เสริมสร้างองค์ประกอบเมืองในส่วนที่ได้มาตรฐานอยู่แล้วให้ดียิ่งขึ้นกว่ามาตรฐาน