บทบาทขององค์การกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทยในการสร้างพื้นที่สาธารณะทางการเมืองผ่านรายการเวทีสาธารณะและนักข่าวพลเมือง

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์ในการศึกษา 3 ประการคือ (1) ศึกษากระบวนการสร้างสื่อสาธารณะ และเจตนารมณ์ขององค์การกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย (2) วิเคราะห์กระบวนการ สร้างพื้น ที่สาธารณะทางการเมืองให้แก่ประชาชน และ(3) ศึกษาผลของการสร้างพื้น ที่สาธารณะทางการเมืองใน รายการเวทีสาธารณะและรายการนักข่าวพลเมืองที่มีต่อกระบวนการเคลื่อนไหวของประชาชนตามแนวทางการปฏิรูปสื่อและการสร้างการมีส่วนร่วมภาคประชาชน การวิเคราะห์ใช้แนวคิดทฤษฎี พื้น ที่สาธารณะของฮาเบอร์ มาส แนวคิดสื่อสาธารณะ และเศรษฐศาสตร์การเมืองของสื่อมวลชน โดยรวบรวมข้อมูลจากเทปบันทึกรายการ ในช่วง 15 มกราคม 2551-31 มกราคม 2553 และการสัมภาษณ์เจาะลึกจากผู้มีส่วนเกี่ยวข้องจากผู้ผลิตรายการ บุคคลและชุมชนที่มีส่วนร่วมในรายการและนักวิชาการ ผลการวิจัยพบว่า ส.ส.ท.มีความพยายามในการสร้างองค์กรสื่อสาธารณะให้สำเร็จผ่านโครงสร้าง องค์กรและพื้นที่ในทีวีไทย โดยเฉพาะรายการเวทีสาธารณะและนักข่าวพลเมือง แต่พื้น ที่สาธารณะที่ปรากฏในทั้งสองรายการ ไม่เป็นพื้นที่สาธารณะทางการเมือง เพราะประเด็นที่นำเสนอในรายการเป็นประเด็นที่ถูกเลือก หรือกำหนดไว้แล้วโดยทีมผลิตรายการหรือการเคลื่อนไหวของชุมชน ซึ่งไม่เป็นไปตามแนวคิดพื้นที่สาธารณะทาง การเมืองที่จะต้องเป็นพื้นที่ที่ก่อให้เกิดการถกเถียง แสดงเหตุผลของประชาชน ก่อนการตัดสินใจร่วมกันในการ เสนอประเด็นสู่ระดับนโยบาย พื้นที่ในรายการทั้งสองจึงเป็นเวทีบอกเล่าเรื่องจากคนที่เป็นตัวแทนของชุมชน ในลักษณะการสื่อสารตามระบบประชาธิปไตยแบบตัวแทน (Representative Democracy) แต่มิได้ก่อให้เกิดการมีส่วนร่วมด้วยการสื่อสารตามแนวทางประชาธิปไตยแบบมีเหตุผล (Deliberative Democracy) อย่างไรก็ตามผลจากการออกอากาศได้ทำให้ประชาชนได้ตระหนักในสิทธิเสรีภาพในการแสดงความ คิดเห็น และการมีอัตลักษณ์ตัวตนตามระบอบประชาธิปไตย ซึ่งหากทีมผลิตรายการ กองบรรณาธิการ ของ ส.ส.ท. ปรับวิธีคิดและกระบวนการมีส่วนร่วมของประชาชนในระดับที่เพิ่มขึ้น เป็นการร่วมคิด ร่วมตัดสินใจ เพื่อให้เป็นการสื่อสารทางการเมืองอย่างมีเหตุผลก็จะทำให้ส.ส.ท.เป็นองค์กรสื่อสาธารณะที่ประสบความสำเร็จ ได้ในที่สุด