ผลกระทบของอุตสาหกรรมประมงต่อการตั้งถิ่นฐานชุมชนท่าฉลอม อำเภอเมือง จังหวัดสมุทรสาคร

Abstract

ศึกษา 1) วิวัฒนาการการตั้งถิ่นฐานของชุมชนท่าฉลอมตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน 2) ผลกระทบจากการพัฒนาขนาดอุตสาหกรรมประมงในจังหวัดสมุทรสาคร ที่มีผลต่อการตั้งถิ่นฐานของชุมชนท่าฉลอม โดยการศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณ มีหน่วยวิเคราะห์เป็นระดับครัวเรือน ใช้ข้อมูลทุติยภูมิเป็นเครื่องมือวิจัยหลักและแบบสอบถามเป็นส่วนสนับสนุนผลการวิจัย โดยเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยการสำรวจทางกายภาพ สัมภาษณ์ผู้ที่เกี่ยวข้อง และการใช้แบบสอบถาม นำข้อมูลตัวแปรต้นและตัวแปรตามมาซ้อนทับเพื่อหาความสัมพันธ์ของตัวแปร จากการศึกษาปรากฏการณ์สำคัญที่เกิดขึ้นในชุมชน จึงได้แบ่งช่วงเวลาในการศึกษาเป็น 3 ช่วง ยุคประมงพื้นบ้าน (ก่อน พ.ศ. 2504) ยุคเริ่มการพัฒนาอุตสาหกรรมประมงตามแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 1-4 (พ.ศ. 2504-2524) และยุคทองของอุตสาหกรรมประมง (พ.ศ. 2525-2553) ผลการศึกษา จากการนำข้อมูลตัวแปรของขนาดของอุตสาหกรรมประมงซ้อนทับกับตัวแปรการตั้งถิ่นฐาน โดยแบ่งช่วงการศึกษาเป็น 3 ช่วงเวลา พบว่า ช่วงเวลาที่รูปแบบการตั้งถิ่นฐานของชุมชนมีการเปลี่ยนแปลงมากที่สุด อยู่ในยุคเริ่มการพัฒนาอุตสาหกรรมประมงเพื่อส่งออกตามแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 1-4 (พ.ศ. 2504-2524) ซึ่งช่วงเวลาดังกล่าวพื้นที่ชุมชนท่าฉลอมมีจำนวนโรงงานอุตสาหกรรมประมงขนาดเล็ก ขนาดกลางและขนาดใหญ่เพิ่มขึ้นมากที่สุด โดยอุตสาหกรรมประมงที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงการตั้งถิ่นฐานของชุมชนมากที่สุด ได้แก่ อุตสาหกรรมประมงขนาดกลาง ซึ่งมีสัดส่วนต่อการจ้างงานแรงงานมากที่สุด โดยอุตสาหกรรมประมงขนาดกลางส่งผลกระทบต่อ รูปแบบการใช้ประโยชน์อาคารและมวลอาคารและที่ว่างของชุมชนมากที่สุด การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจะเป็นการใช้ประโยชน์อาคารที่พักอาศัยประเภท ห้องแถว บ้านเช่า อพาร์ทเมนต์ ที่มีสัดส่วนเพิ่มขึ้นตามความต้องการของแรงงานต่างด้าวที่เข้ามารับจ้างในโรงงานอุตสาหกรรมประมง และจากความต้องการที่พักอาศัยที่มีปริมาณเพิ่มมากขึ้นนี้ ส่งผลให้เกิดการขยายขนาดอาคารและเพิ่มจำนวนชั้นของอาคารที่สร้างขึ้นมาใหม่ ขนาดของมวลอาคารประเภทหอพัก อพาร์ทเมนต์ จึงมีขนาดมวลอาคารใหญ่ขึ้น ซึ่งการเปลี่ยนแปลงขนาดของมวลอาคารนี้ส่งผลให้ที่โล่งว่างภายในชุมชนมีสัดส่วนลดลง และชุมชนมีความหนาแน่นมากขึ้น การศึกษาครั้งนี้มีข้อเสนอแนะเพื่อเป็นแนวทางในการวางแผนพัฒนาชุมชนให้คงอยู่ต่อไปในอนาคต