การศึกษาการจัดการและการดำเนินงานของสถานธนานุบาล ของกรุงเทพมหานคร

Abstract

สถานธนานุบาลกรุงเทพมหานครเป็นโรงรับจำนำของรัฐบาล ภายใต้ความควบคุมของผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร ให้บริการรับจำนำแก่ประชาชนผู้มีความเดือดร้อนทางการเงินโดยคิดดอกเบี้ยรับจำนำในอัตราที่ต่ำกว่าโรงรับจำนำของเอกชน การจัดให้มีโรงรับจำนำของรัฐบาลในลักษณะนี้ช่วยทำให้ภาวะการครองชีพของประชาชนในกรุงเทพมหานคร เฉพาะย่างยิ่งผู้มีระดับรายได้ปานกลางและรายได้ต่ำดีขึ้น ทั้งยังไม่ถูกเอาเปรียบจากโรงรับจำนำของเอกชนที่แม้จะคิดดอกเบี้ยตามอัตราที่กฎหมายกำหนด แต่ก็เป็นอัตราดอกเบี้ยที่สูงเมื่อเทียบกับอัตราดอกเบี้ยของโรงรับจำนำของรัฐบาล การศึกษาวิจัยครั้งนี้ ศึกษาด้านความเป็นมาของกิจการรับจำนำ การจัดตั้งและความเป็นมาของสถานธนานุบาลกรุงเทพมหานคร ลักษณะโครงสร้างการจัดการองค์การ และกระบวนการจัดการ ตลอดจนการดำเนินงานต่างๆ อาทิเช่น การรับจำนำทรัพย์ การไถ่ถอนทรัพย์จำนำ การจำหน่ายทรัพย์หลุดจำนำ เป็นต้น และรายละเอียดอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องในการปฏิบัติงานของสถานธนานุบาลกรุงเทพมหานคร โดยทำการศึกษาค้นคว้าจากทั้งข้อมูลเอกสาร เช่น กฎหมาย ระเบียบ คำสั่งต่างๆ ตลอดจนสอบถามเจ้าหน้าที่ฝ่ายบริหารของสถานธนานุบาลกรุงเทพมหานครที่ปฏิบัติงานประจำอยู่ที่สำนักงานบริหารกิจการสถานธนานุบาลภายในบริเวณศาลาว่าการกรุงเทพมหานคร และได้ออกแบบสอบถามแก่พนักงานที่ปฏิบัติงานประจำอยู่ที่สถานธนานุบาลกรุงเทพมหานครแต่ละแห่ง เพื่อให้ได้รายละเอียดและข้อมูลที่สมบูรณ์ยิ่งขึ้น รวมทั้งได้ไปสังเกตการณ์วิธีการปฏิบัติงานที่สถานธนานุบาลกรุงเทพมหานครด้วย จากการศึกษาและวิเคราะห์พบว่า วิธีการจัดการและปฏิบัติงานต่างๆ ของสถานธนานุบาลกรุงเทพมหานครเป็นไปตามกฎหมาย ระเบียบ คำสั่งที่กำหนดไว้เกี่ยวกับการรับจำนำและเกี่ยวกับสถานธนานุบาลกรุงเทพมหานครอย่างเคร่งครัด โดยอยู่ภายใต้การควบคุมของผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร คณะกรรมการบริหารกิจการสถานธนานุบาลกรุงเทพมหานคร ผู้อำนวยการสำนักงานบริหารกิจการสถานธนานุบาลกรุงเทพมหานคร และผู้จัดการสถานธนานุบาลกรุงเทพมหานครเรื่อยมาเป็นลำดับ ทั้งยังต้องคำนึงถึงการควบคุมจากแผนกควบคุมโรงรับจำนำและค้าของเก่า กองทะเบียน กรมตำรวจอีกด้วย เพื่อตรวจสอบไม่ให้มีการรับจำนำของโจร และให้ปฏิบัติงานตามกฎหมายว่าด้วยการรับจำนำอย่างเป็นระเบียบ กล่าวได้ว่าคณะกรรมการบริหารกิจการสถานธนานุบาลกรุงเทพมหานครจะจัดการวางแผนและนโยบายกำหนดหลักการ แนวทางในการปฏิบัติงานต่างๆ แล้วมอบให้ผู้อำนวยการสำนักงานบริหารกิจการสถานธนานุบาลกรุงเทพมหานครเป็นผู้ดูแลให้สถานธนานุบาลกรุงเทพมหานครอยู่ในกฎระเบียบต่างๆ นั้น โดยมีผู้จัดการเป็นผู้ควบคุมงานอีกชั้นหนึ่ง ดังนั้น จากการที่เป็นหน่วยงานของรัฐบาล จึงทำให้การดำเนินงานทุกอย่างเป็นไปตามระเบียบแบบแผน และผลกำไรที่เกิดขึ้นก็มากพอที่จะให้บริการแก่ประชาชนได้อย่างเต็มที่ ซึ่งผลกำไรนี้เกิดจากการปฏิบัติงานรับจำนำโดยปกติในรูปของดอกเบี้ยและกำไรจากการจำหน่ายทรัพย์หลุดจำนำ ปัญหาในการจัดการและการดำเนินงานของสถานธนานุบาลกรุงเทพมหานคร ที่พบจากการศึกษาวิจัยครั้งนี้ คือ ปัญหาเรื่องลำดับขั้นการบังคับบัญชา เนื่องจากเป็นหน่วยงานราชการและมีผู้บังคับบัญชาเป็นลำดับชั้นต่ำเนื่องกันมาก การพิจารณาข้อปฏิบัติและการอนุมัติเป็นไปอย่างล่าช้าโดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องของการเงินและการอนุมัติจ่ายเงินบำเหน็จรางวัลประจำปี ในประการแรกคือด้านการเงินนั้นมีผลกระทบในกรณีที่มีผู้ใช้บริการมาก ทำให้เงินสดหมุนเวียนประจำวันไม่พอเพียง ต้องได้รับอนุมัติเบิกยืมเงินจากผู้อำนายการสำนักงานบริหารกิจการสถานธนานุบาลกรุงเทพมหานครก่อน ส่วนในประการหลังคือความล่าช้าในการอนุมัติจ่ายเงินบำเหน็จรางวัลประจำปีนั้นมีผลกระทบในด้านลบต่อขวัญและกำลังใจในการปฏิบัติงานของพนักงานสถานธนานุบาลกรุงเทพมหานครอย่างยิ่ง นอกจากนั้นก็มีปัญหาในด้านที่ตั้งของสถานธนานุบาลกรุงเทพมหานคร คือ ไม่ได้ตั้งอยู่ในที่ที่มีประชาชนหนาแน่นที่จะเข้าใช้บริการได้โดยทันที และจำนวนแห่งยังมีไม่พอที่จะให้บริการประชาชนได้ทั่วถึง ซึ่งในส่วนนี้คณะกรรมการบริหารกิจการสถานธนานุบาลกรุงเทพมหานครได้เร่งพิจารณาเพิ่มการจัดตั้งให้มากขึ้นแล้ว รวมถึงปัญหาในด้านการจัดบุคลากรที่เหมาะสมกับงาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ที่มีความจัดเจนในการพิจารณาและตีราคาทรัพย์ ซึ่งเป็นหลักในการก่อให้เกิดรายได้ของการดำเนินงานของสถานธนานุบาลกรุงเทพมหานคร