การรับรู้เชิงสุนทรียะและตีความหมายภาษาท่ารำในนาฏยศิลป์ไทย

Abstract

การศึกษาเรื่องการรับรู้เชิงสุนทรียะและตีความหมายภาษาท่ารำในนาฏยศิลป์ไทยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษารูปแบบ ความสัมพันธ์เชิงวัฒนธรรมและกระบวนการสื่อความหมายของภาษาท่ารำ ตลอดจนวิธีการใช้ภาษาสำหรับการแสดงแต่ละประเภท 2) ศึกษาการรับรู้และความเข้าใจความหมายของภาษาท่ารำจากกลุ่มผู้ชม ณ โรงละครแห่งชาติ และโรงละครศศิ- การ์เดนท์เธียเตอร์ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ตลอดเดือนกุมภาพันธ์ 2548 โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัย เชิงเอกสาร และสำรวจชาวไทยจำนวน 70 คน และชาวต่างชาติจำนวน 50 คน ผลการศึกษาพบว่า ภาษาท่ารำมีลักษณะเชิงภาษาที่ถูกกำหนดด้วยไวยากรณ์ มีบัญญัติ-นิยมที่แน่นอน มีโครงสร้างเชิงรูปประโยค วัฒนธรรมการชมการแสดงของคนไทย มีลักษณะปราศจากพิธีการ และผู้ชมมุ่งเน้นการได้เห็นทักษะและปฏิภาณอันละเอียดอ่อนของผู้แสดงมากกว่าเนื้อหาหรือการดำเนินเรื่อง มีลำดับขั้นของการสื่อสาร คือ 1) ขั้นรับรู้ความสุข 2) ขั้นมีความเข้าใจ และ 3) ขั้นตีความหมายและซาบซึ้งไปกับความงาม ผู้ชมมีการรับรู้ที่เน้นในเรื่องการได้รับความสุขมาก่อนการทำความเข้าใจ และรับรู้ความหมายจากการสั่งสมประสบการณ์ในการรับชม และผู้ชมจะประเมิน ความงามใน 5 ด้าน ตามลำดับคือ ตัวละคร กระบวนท่ารำ เครื่องแต่งกาย การบรรเลงและขับร้อง และฉันทลักษณ์ของบทละคร จากการสำรวจผู้ชม ณ โรงละครแห่งชาติ พบว่า กลุ่มผู้ชมสูงอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไปมีประสบการณ์การรับชมที่ยาวนาน เนื่องจากมีเวลาว่างมาก ส่งผลให้กลุ่มผู้ใหญ่วัยกลางคนอายุระหว่าง 31-59 ปี มีหน้าที่พากลุ่มผู้สูงอายุมาชมการแสดง ทำให้เกิดค่านิยมในการโหยหาอดีต และส่งผลต่อกลุ่มเยาวชนและคนหนุ่มสาวอายุระหว่าง 15-30 ปี ที่ถูกส่งเสริมให้มีส่วนร่วมในงานวัฒนธรรมด้วยการปฏิบัติ ติดตามการแสดงเพื่อเลียนแบบความสามารถในการใช้ภาษาท่ารำ และนำไปปฏิบัติใช้กับการพัฒนาทักษะของตนเอง และการจากทดลองจัดการแสดงสาธิตท่ารำก่อนเริ่ม การแสดง ณ โรงละครศศิการ์เดนท์เธียเตอร์ พบว่า การสาธิตภาษาท่ารำก่อนเริ่มการแสดง ช่วยให้ผู้ชมชาวต่างชาติเข้าใจภาษาท่ารำได้มากขึ้นถึงร้อยละ 70.4 จึงสามารถสรุปได้ว่าการสาธิตท่ารำหรือจัดสื่อเสริมการแสดงในรูปอื่น เช่น สูจิบัตรและการบรรยายนำ จะช่วยเสริมให้ผู้ชมเข้าใจในความหมายของภาษาท่ารำได้มากขึ้น