การศึกษาฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรียและความเป็นพิษของสารสกัดพอลิแซ็กคาไรด์เจลจากเปลือกทุเรียนในห้องปฏิบัติการ

Abstract

โรคฟันผุและโรคปริทันต์อักเสบเป็นปัญหาสุขภาพช่องปากที่สำคัญของคนไทย การใช้สารเคมีที่มีฤทธิ์ต้านแบคทีเรียเพื่อกำจัดเชื้อก่อโรคในช่องปากอาจมีความจำเป็นในคนที่มีความเสี่ยงต่อโรคสูง ดังนั้นสารสกัดจากธรรมชาติที่มีฤทธิ์ต้านแบคทีเรียจึงถูกนำมาศึกษาเพื่อเป็นการทดแทนสารเคมีที่ใช้อยู่ ในการศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาผลของการมีฤทธิ์ต้านแบคทีเรียของสารสกัดพอลแซ็กคาไรด์เจลจากเปลือกทุเรียนต่อเชื้อก่อโรคในช่องปาก คือเชื้อสเตร็ปโตคอคคัสมิวแทนส์ และเชื้อแอกทิโนบาซิลลัสแอกทิโนไมซิเทมคอมิแทนส์ รวมทั้งความเป็นพิษของสารสกัดต่อเซลล์สร้างเส้นใยเหลือกของมนุษย์และเซลล์ไลน์เคอราทินฮากาต โดยการเลี้ยงเชื้อแบคทีเรียทั้งสองชนิดในอาหารเหลวและให้สัมผัสกับสารสกัดที่มีความเข้มข้น 50 100 และ 150 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร เป็นเวลา 1 5 10 20 และ 60 นาทีและใ้คลอเฮกซิดีนร้อยละ 0.1 และอาหารเลี้ยงเชื้อที่ไม่ได้ใส่สารสกัดเป็นตัวควบคุมบวกและลบตามลำดับ เมื่อสัมผัสกันตามเวลาที่กำหนดแล้วนำไปเลี้ยงต่อในอาหารชนิดวุ้นเพื่อตรวจนับจำนวนเชื้อที่ยังมีชีวิตอยู่ หลังจากนั้นจึงทดสอบความเป็นพิษของสารสกัดที่ความเข้มข้นต่าง ๆ ต่อเซลล์สร้างเส้นใยเหงือกและเซลล์ใยเหงือกและเซลล์ไลน์เคอราทินฮากาต โดยให้สัมผัสนานเท่าเวลาหนึ่งที่สารสกัดมีฤทธิ์ต้านแบทีเรีย นำเซลล์ไปเลี้ยงต่อ 24 ชม. และนำไปวัดความเป็นพิษโดยวิธีวิเคราะห์ด้วยสารเอ้มทีที ผลการศึกษาพบว่าภายในเวลา 1 นาที สารสกัดพอลิเซ็กคาไรด์จากเปลือกทุเรียนความเข้มข้น 100 และ 150 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อสเตร็ปโตคอคคัสมิวแทนส์ และมีฤทธิ์ยับยั้งและฆ่าเชื้อแอกทิโนบาซิลลัสแอกทิโนไมวิเทมคอมิแทนส์ ตามลำดับ และต้องใช้เวลา 60 นาที สำหรับความเข้มข้นของสารสกัด 50 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตรการทดสอบความเป็นพิษ พบว่าสารสกัดความเข้มข้น 50 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร ไม่มีพิษต่อเซลล์สร้างเส้นใยเหงือกและเซลล์ไลน์สร้างเคอราทิน โดยจำนวนร้อยละของเซลล์ที่มีชีวิตอยู่ไม่แตกต่างจากเซลล์ที่เลี้ยงในอาหารเลี้ยงเซลล์ชนิดดีเอ็มอีเอ็ม แต่ที่ความเข้มข้นของสารสกัด 100 และ 150 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร รวมทั้งคลอเฮกซิดีนเข้มข้นร้อยละ 0.1 จำนวน ร้อยละของเซลล์สร้างเส้นใยเหงือกและเซลล์ไลน์สร้างเคอราทินจะลดลงอย่างมีนัยสำคัญเมื่อเทียบกับเซลล์ที่เลี้ยงในอาหารเลี้ยงเซลล์ แต่สำหรับสารสกัดเข้มข้น 100 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร ยังมีจำนวนร้อยละของเซลล์ที่มีชีวิตสูงกว่าที่ทดสอบกับคลอเฮกซิดีนอย่างมีนัยสำคัญ สรุปการศึกษานี้แสดงให้เห็นว่า สารสกัดพอลิแซ็กคาไรด์เจลจากเปลือกทุเรียนมีฤทธิ์ต้านแบคทีเรียก่อโรคในช่องปากทั้งสองชนิดได้ที่ความเข้มข้น 100 และ 150 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร ใน 1 นาที โดยมีพิษต่อเซลล์สร้างเส้ใยเหลือกและเซลล์ไลน์สร้างเคอราทินบ้างแต่กไม่มากกว่าคลอเฮกซิดีน และสารสกัดที่ความเข้มข้น 50 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร มีฤทธิ์ต้านแบคทีเรยภายใน 60 นาที และไม่มีความเป็นพิษต่อเซลล์ทั้งสองชนิด สารสกัดพอลิแซ็กคาไรด์เจลที่ความเข้มข้นต่ำ (50 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร) ไม่เป็นพิษต่อเซลล์สร้างเส้นใยเหงือกและเซลล์ไลน์สร้างเคอราทินฮากาส แต่ต้องใช้เวลานานขึ้นจึงจะมีฤทธิ์ต้านแบคทีเรีย