ความเชื่อมโยงระหว่างอาชีพกับแหล่งที่อยู่อาศัยในชุมชนบนพื้นที่สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ : กรณีศึกษา ชุมชนรุ่งมณีพัฒนา เขตวังทองหลาง กรุงเทพมหานคร

Abstract

การประกอบอาชีพ เป็นเรื่องที่มีความสำคัญต่อการพัฒนาที่อยู่อาศัยสำหรับผู้มีรายได้น้อยในเมืองจึงมีการศึกษาอยู่มาก แต่ยังไม่พบว่ามีการศึกษาถึงความเชื่อมโยงระหว่างอาชีพและแหล่งที่อยู่อาศัย การศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาความเชื่อมโยงทางอาชีพภายในและภายนอกชุมชนและวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างทำเลที่ตั้งของที่อยู่อาศัยและชุมชนกับความเชื่อมโยงทางอาชีพเพื่อเสนอแนะแนวทางในการพัฒนาชุมชนที่อยู่อาศัยในอนาคต โดยเลือกชุมชนรุ่งมณีพัฒนา ซึ่งเป็นชุมชนนำร่องในการพัฒนาที่อยู่อาศัยตามโครงการบ้านมั่นคงบนพื้นที่ของสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ที่มีแผนในการพัฒนาคุณภาพชีวิตด้านเศรษฐกิจชุมชน โดยใช้วิธีการสำรวจ การสัมภาษณ์เชิงลึกจากครัวเรือน กลุ่มอาชีพและกิจการในชุมชน ผลการศึกษาพบว่า ชุมชนรุ่งมณีพัฒนาเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยที่เชื่อมโยงกับแหล่งอาชีพของผู้อยู่อาศัย ทั้งในชุมชน 17.24% และโดยรอบชุมชน 82.76% กิจการที่เป็นแหล่งอาชีพในชุมชนมี 2 ประเภท คือ ภาคทางการ ได้แก่ บริษัท รอยัลเทค อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด ร้านจำหน่ายวัสดุก่อสร้างไทยนิยมเทพลีลา โรงงานประกอบเต็นท์ผ้าใบเศรษฐี บ้านเช่า หอพักที่มีสัญญาเช่า และภาคนอกทางการ ได้แก่ อาชีพขายของชำ อาชีพขายอาหาร อาชีพขายเร่ขนมโตเกียว จักรยานยนต์รับจ้าง และบ้านเช่า หอพักที่ไม่มีสัญญาเช่า โดยภาคทางการมีความเชื่อมโยงด้านแรงงานกับการอยู่อาศัยในชุมชนมากที่สุด เป็นแรงดึงสำคัญให้แรงงานเข้ามาอยู่อาศัยในชุมชน ส่วนภาคนอกทางการ กิจการที่มีความเชื่อมโยงด้านอาชีพมากที่สุด ได้แก่ กิจการหอพัก และบ้านเช่า โดยมีความเชื่อมโยงก่อให้เกิดอาชีพขายของชำ ขายอาหารและจักรยานยนต์รับจ้างตามมา อาชีพที่หลากหลายในชุมชนจึงมีความเชื่อมโยงระหว่างกัน ทั้งด้านแรงงาน แหล่งวัตถุดิบและสินค้า ทำเลที่ตั้งของแหล่งอาชีพและที่อยู่อาศัยมีความแตกต่างกันตามคุณลักษณะของแต่ละอาชีพ และทำเลที่ตั้งเป็นปัจจัยสำคัญในการส่งเสริมหรือเป็นอุปสรรคในการประกอบอาชีพและความเชื่อมโยงทางอาชีพด้วย ชุมชนที่อยู่อาศัยของผู้มีรายได้น้อยจึงจำเป็นต้องตั้งใกล้พื้นที่ประกอบอาชีพในเมือง และต้องมีระบบคมนาคมที่เอื้ออำนวยต่อการเชื่อมโยงแหล่งที่อยู่อาศัยและแหล่งอาชีพ การกำหนดที่ตั้งของชุมชน การวางผังชุมชน และการพัฒนาระบบเศรษฐกิจและสังคมของชุมชนผู้มีรายได้น้อย จึงต้องพิจารณาและให้ความสำคัญกับความเชื่อมโยงทางอาชีพ เพื่อเอื้ออำนวยต่อการส่งเสริมอาชีพของครัวเรือนที่อาศัยอยู่ในชุมชน อันจะส่งผลให้เกิดความยั่งยืนของชุมชนต่อไป