ลักษณะและการใช้ห้องเรียนปฏิบัติการ สตูดิโอ ด้านศิลปะ และการออกแบบในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

Abstract

ในปัจจุบันจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มีพื้นที่ในการศึกษาเพื่อการเรียนการสอนกว่า 178,988 ตารางเมตร ครอบคลุมทุกสาขาวิชา หลายหลายหลักสูตร ซึ่งหลายหลักสูตรมีความจำเป็นต้องใช้ห้องเรียนปฏิบัติการสตูดิโอฯเพื่อตอบสนองกิจกรรมการเรียนการสอนด้านศิลปะและการออกแบบ การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาลักษณะทางกายภาพ ลักษณะการใช้และการใช้ประโยชน์ของห้องปฏิบัติการสตูดิโอฯ 5 คณะ ได้แก่ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ คณะศิลปกรรมศาสตร์ คณะครุศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ และคณะนิเทศศาสตร์ โดยการเข้าสำรวจ ลักษณะกายภาพพื้นฐาน ระบบประกอบห้อง อุปกรณ์พิเศษและครุภัณฑ์ ขนาดพื้นที่ ลักษณะการใช้ กิจกรรม พฤติกรรมการใช้และช่วงเวลา ทำการรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์และการรวบรวมข้อมูลเอกสาร แล้วนำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์เพื่อหาลักษณะ รูปแบบ และความสัมพันธ์ระหว่างลักษณะทางกายภาพกับลักษณะการใช้ เพื่อเป็นประโยชน์ในการบริหารทรัพยากรกายภาพต่อไป จากการศึกษาพบว่าห้องเรียนปฏิบัติการสตูดิโอฯ มี 5 ประเภท ได้แก่ ห้องเรียนปฏิบัติการสตูดิโอเขียนแบบจำนวน 18 ห้อง ห้องเรียนปฏิบัติการสตูดิโออุตสาหกรรม จำนวน 15 ห้อง ห้องเรียนปฏิบัติการสตูดิโอศิลปะ จำนวน 10 ห้อง ห้องเรียนปฏิบัติการสตูดิโอดนตรี การแสดง จำนวน 22 ห้อง และห้องเรียนปฏิบัติการสตูดิโอถ่ายภาพ มัลติมีเดีย จำนวน 34 ห้อง รวมทั้งหมด 99 ห้อง พบว่า(1) ห้องเรียนปฏิบัติการสตูดิโอเขียนแบบเป็นห้องแบบเปิด ขนาดใหญ่ โล่ง มีระบบไฟฟ้าส่องสว่าง ระบบปรับอากาศและพัดลม มีโต๊ะเขียนแบบจัดวางแบบเดี่ยวและแบบกลุ่มเป็นระเบียบ ห้องถูกใช้ในช่วงบ่ายมากซึ่งผู้ใช้ประจำส่วนใหญ่เป็นนิสิตชั้นปีที่ 1และ2 (2) ห้องเรียนปฏิบัติการสตูดิโออุตสาหกรรมเป็นห้องแบบปิด ขนาดกลางถึงใหญ่ แบ่งพื้นที่ส่วนเปียกและแห้งชัดเจน คล้ายโรงงานอุตสาหกรรม มีระบบระบายอากาศ ระบบประปา พัดลม และระบบไฟฟ้าส่องสว่าง ภายในห้องทำกิจกรรมที่อาศัยเครื่องจักรผลิตอุตสาหกรรมวางกระจายตามจุด มีการใช้ห้องตลอดทั้งวัน ซึ่งมีมากในช่วงบ่าย และมีผู้ควบคุมดูแล (3) ห้องเรียนปฏิบัติการสตูดิโอศิลปะเป็นห้องแบบเปิด ขนาดกลาง โล่ง เน้นแสงสว่างภายนอก แบ่งพื้นที่ส่วนเปียกและแห้ง มีระบบระบายอากาศ ระบบประปา พัดลม และระบบไฟฟ้าส่องสว่าง มีอุปกรณ์สนับสนุนการเรียนการสอนจิตรกรรมและประติมากรรมจัดวางหลายรูปแบบตามการเรียนการสอน มีการใช้ห้องตลอดทั้งวัน ซึ่งมีมากในช่วงบ่าย และบางครั้งเปิดห้องตลอด 24 ชั่วโมง (4) ห้องเรียนปฏิบัติการสตูดิโอดนตรีและการแสดง เป็นห้องแบบเปิด ขนาดกลาง โล่ง ควบคุมแสงธรรมชาติโดยใช้ม่าน และมีการควบคุมการใช้เสียง มีระบบระบายอากาศ ระบบปรับอากาศ และระบบไฟฟ้าส่องสว่าง ภายในห้องมีเครื่องดนตรีและอุปกรณ์สนับสนุนการแสดง มีการใช้ห้องตลอดทั้งวัน โดยห้องถูกจัดลำดับการใช้งาน (5) ห้องเรียนปฏิบัติการสตูดิโอถ่ายภาพ เป็นห้องแบบปิด ขนาดเล็กถึงกลาง มีความทึบ คล้ายกล่องสี่เหลี่ยม ออกแบบทันสมัย ควบคุมการใช้เสียงและอุณภูมิที่เหมาะสม มีระบบระบายอากาศ ระบบปรับอากาศ ระบบไฟฟ้าส่องสว่าง และระบบรักษาความปลอดภัย มีอุปกรณ์อิเล็กโทรนิคและเครื่องคอมพิวเตอร์วางเรียงกันบนโต๊ะครุภัณฑ์อย่างมีระเบียบ ส่วนใหญ่ห้องถูกใช้เป็นประจำในช่วงเช้าและมีผู้ควบคุมตลอดเวลา ห้องเรียนปฏิบัติการสตูดิโอฯ มีลักษณะทางกายภาพเฉพาะ ที่สนับสนุนและสอดคล้องต่อวัตถุประสงค์กิจกรรมการเรียนการสอนแต่ละหลักสูตร จากแบบแผนของพฤติกรรมการใช้ห้องเรียนปฏิบัติการสตูดิโอฯทั้ง 5 ประเภท แสดงให้เห็นถึงความเข้าใจถึงลักษณะการใช้ประโยชน์ การครอบครองพื้นที่ และการกระจุกตัวของช่วงเวลาการใช้ ดังนั้น การบริหารจัดการห้องเรียนปฏิบัติสตูดิโอฯ ควรคำนึงถึงการจัดการการใช้ประโยชน์ห้องตามพฤติกรรมเรียนการสอนอย่างสมดุล ดูแลรักษาให้อยู่ในสภาพที่พร้อมใช้งานอยู่เสมอ อีกทั้งยังควรคำนึงถึงการดูแลรักษาความปลอดภัยต่อสวัสดิภาพผู้ใช้งาน และทรัพย์สินภายในห้อง เพื่อนำมาซึ่งประสิทธิภาพการใช้ประโยชน์ห้องเรียนปฏิบัติการสตูดิโอฯที่ดีตามมา