ผลบังคับกรณีการชำระหนี้ตกเป็นพ้นวิสัย : ศึกษาเฉพาะกรณีสัญญาซื้อขาย

Abstract

ตามหลักกฎหมายแพ่งลักษณะหนี้และสัญญาหากวัตถุแห่งหนี้เป็นการส่งมอบทรัพย์และทรัพย์นั้นตกเป็นพ้นวิสัยไม่อาจส่งมอบได้ผลจะเป็นไปตามหลัก Res Perit Domino ที่ว่าใครเป็นเจ้าของทรัพย์ผู้นั้นก็ต้องรับความเสี่ยงภัยในกรณีที่ไม่อาจกล่าวได้ว่าเกิดจากความผิดของฝ่ายใดเว้นแต่ถ้าการพ้นวิสัยเกิดขึ้นเพราะความผิดของฝ่ายใดแล้วฝ่ายนั้นต้องเป็นผู้รับภัยที่เกิดขึ้นซึ่งแสดงให้เห็นว่าผลที่เกิดขึ้นจะมีส่วนเกี่ยวข้องกับความผิดของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งและความรับผิดด้วย สัญญาซื้อขายเป็นสัญญาที่มีการโอนกรรมสิทธิ์ในขณะเดียวกันกฎหมายไทยยึดถือเป็นแนวกันว่าสัญญาจะซื้อจะขายจะมีได้ก็เฉพาะในสัญญาซื้อขายอสังหาริมทรัพย์เท่านั้นเพราะฉะนั้นจึงเกิดปัญญาว่าในกรณีที่ยังไม่ได้ส่งมอบทรัพย์หากเกิดพ้นวิสัยไม่อาจส่งมอบทรัพย์นั้นได้และไม่มีพฤติกรรมที่จะโทษผู้ขายได้ผู้ซื้อต้องรับภัยพิบัติตามหลัก Res Perit Domino แม้จะมีหลักกฎหมายดังได้กล่าวข้างต้นแต่ก็อาจมีการทำข้อสัญญากำหนดให้ผู้ขายรับผิดผลของข้อสัญญาดังกล่าวนี้ศาลฎีกาวินิจฉัยว่าใช้บังคับได้เพราะไม่ขัดต่อความสงบเรียบร้อยทั้งนี้ศาลฎีกายึดหลักว่าการแสดงเจตนาจะทำกันอย่างไรก็ได้หากข้อสัญญาเกิดโดยความสมัครใจก็ต้องผูกพ้นตามนั้น จากการศึกษาเห็นว่าในเรื่องของสัญญาซื้อขายอันเป็นสัญญาต่างตอบแทนควรมีการพัฒนาเพื่อให้เกิดความเป็นธรรมทั้งสองฝ่ายเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีการชำระหนี้ตกเป็นพ้นวิสัยและโทษฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมิได้โดยนำหลักกฎหมายซื้อขายในระบอบสองสัญญาของเยอรมันมาใช้ซึ่งถือว่าการโอนกรรมสิทธิ์ต้องมีการส่งมอบหรือมิฉะนั้นก็ต้องสร้างกฎเกณฑ์ในการที่จะยอมรับว่าสัญญาจะซื้อจะขายในสังหาริมทรัพย์มีได้ ในส่วนของข้อตกลงล่วงหน้าว่าจะรับผิดนั้นควรให้ศาลเข้ามามีอำนาจในการที่จะพิจารณาถึงความเสียหายที่อีกฝ่ายหนึ่งได้รับเพื่อให้มีการกำหนดค่าเสียหายให้เหมาะสมกับความเสียหายที่เกิดขึ้นอย่างแท้จริงทำนองเดียวกับหลักกฎหมายในเรื่องเบี้ยปรับ