โทษอาญาฐานละเมิดลิขสิทธิ์ : ศึกษาฐานความผิดและความเหมาะสมของโทษ

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาถึงความเหมาะสมของความผิดทางอาญาฐานละเมิดลิขสิทธิ์ที่ไม่เป็นการกระทำเพื่อกาค้า และโทษในกฎหมายลิขสิทธิ์ซึ่งมีลักษณะพิเศษแตกต่างจากหลักเกณฑ์ของกฎหมายอาญา อันได้แก่การแบ่งค่าปรับครึ่งหนึ่งให้แก่เจ้าของลิขสิทธิ์ การกำหนดให้สิ่งที่ทำขึ้นหรือนำเข้ามาในราชอาณาจักรอันเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ตกเป็นของเจ้าของลิขสิทธิ์ การริบสิ่งที่ใช้ในการกระทำความผิด และการเพิ่มโทษเพราะกระทำความผิดอีก โดยเป็นการศึกษาวิจัยข้อมูลที่ได้จากเอกสารและหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้อง ผลการวิจัยพบว่าการที่กฎหมายลิขสิทธิ์ของไทยกำหนดให้การละเมิดลิขสิทธิ์ทั้งที่เป็นการกระทำเพื่อการค้าและที่ไม่เป็นการกระทำเพื่อการค้าเป็นความผิดทางอาญานั้น ไม่เป็นการสมควร เนื่องจากการละเมิดลิขสิทธิ์ที่ไม่เป็นการกระทำเพื่อการค้าไม่ควรถูกกำหนดให้เป็นความผิดทางอาญาด้วยเหตุผลหลายประการ ได้แก่ ไม่สนองตอบวัตถุประสงค์ของการลงโทษ ไม่ครบเงื่อนไขตามหลักเกณฑ์การกำหนดความผิดทางอาญามีหลายกรณีที่ความผิดประเภทนี้มีความใกล้เคียงกับข้อยกเว้นการละเมิดลิขสิทธิ์ซึ่งทำให้เกิดปัญหาการตีความกฎหมาย การนำกระบวนการทางอาญามาใช้ทำให้ผู้ต้องหาหรือจำเลยต้องเสื่อมเสียชื่อเสียงและอิสระภาพและยังมีมาตรการอื่นๆ ที่เหมาะสมกว่าการบังคับใช้กฎหมายอาญา เช่น การดำเนินคดีแพ่งในศาลทรัพย์สินทางปัญหาและการค้าระหว่างประเทศ การแบ่งเงินค่าปรับให้แก่เจ้าของลิขสิทธิ์ครึ่งหนึ่งเป็นหลักเกณฑ์ที่แตกต่างจากโทษปรับในประมวลกฎหมายอาญาซึ่งต้องตกได้แก่แผ่นดิน เป็นการนำเอาหลักการในกฎหมายเก่าซึ่งเป็นการผสมระหว่างกฎหมายอาญากับกฎหมายแพ่งมาใช้อีก พบว่าการแบ่งค่าปรับนี้เหมาะสมกับความผิดฐานละเมิดลิขสิทธิ์ที่ก่อให้เกิดความเสียหายแก่เจ้าของลิขสิทธิ์มากเพราะเป็นการชดเชยความเสียหายในเบื้องแรกให้แก่เจ้าของลิขสิทธิ์ การกำหนดให้สิ่งที่ทำขึ้นหรือนำเข้ามาในราชอาณาจักรอันเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ตกเป็นของเจ้าของลิขสิทธิ์ และการริบสิ่งที่ใช้ในการกระทำความผิดในกฎหมายลิขสิทธิ์เป็นโทษริบทรัพย์สินซึ่งเป็นโทษในทางอาญาเช่นเดียวกับที่บัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายอาญา แต่สิ่งที่ทำหรือนำเข้าอันเป้ฯการละเมิดลิขสิทธิ์นี้ศาลไม่มีอำนาจสั่งริบให้เป็นของแผ่นดินเนื่องจากตกเป็นของเจ้าของลิขสิทธิ์โดยผลของกฎหมายแล้ว ส่วนสิ่งที่ใช้ในการกระทำความผิดศาลต้องสั่งริบโดยเด็ดขาด จะสั่งเป็นอย่างอื่นไม่ได้ อันอาจไม่เป็นธรรมแก่เจ้าของทรัพย์สินที่มิได้รู้เห็นเป็นใจด้วยในการกระทำความผิด การเพิ่มโทษเพราะกระทำความผิดอีกในกฎหมายลิขสิทธิ์มีหลักเกณฑ์ที่ทำให้ผู้กระทำผิดซ้ำมีโอกาสรับโทษได้มากและสูงกว่าหลักเกณฑ์ตามกฎหมายอาญา แต่ในทางปฏิบัติแล้ว ศาลในคดีละเมิดลิขสิทธิ์จะพิพากษาลงแต่โทษปรับจำเลยเท่านั้น ถ้ามีโทษจำคุกก็จะให้รอการลงโทษไว้ การเพิ่มโทษเพราะกระทำความผิดอีกตามประมวลกฎหมายอาญาจึงนำมาใช้ไม่ได้ การเพิ่มโทษเพราะกระทำความผิดอีกในกฎหมายลิขสิทธิ์จึงเหมาะสมแล้ว