ผลของการเติมเถ้าลอยลิกไนต์ ปุ๋ยหมักฟางข้าว และปุ๋ยเคมีในข้าวรุ่นหลักต่อการเจริญเติบโต และองค์ประกอบทางเคมีของข้าวตอซัง

Abstract

ข้าวตอซัง (Ratoon Rice) เป็นผลพลอยได้ต่อเนื่องจากข้าวรุ่นหลักที่ปลูกด้วยเมล็ด ต้นข้าวตอซังสามารถ เจริญเติบโต และออกรวงเร็ว และมีอายุการเก็บเกี่ยวสั้นกว่าข้าวรุ่นหลัก แต่คุณภาพของผลผลิตขาดความ สม่ำเสมอถือว่าเป็นข้อจำกัด และเถ้าลอยลิกไนต์เป็นผลพลอยได้จากกระบวนการเผาไหม้ถ่านหินลิกไนต์ หากปล่อยทิ้งไว้จะส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมทางด้าน ดิน น้ำ และอากาศ ดังนั้นการศึกษาวิจัยครั้งนี้จึงมุ่งเน้นถึง ผลของการเติมเถ้าลอยลิกไนต์ ปุ๋ยหมักฟางข้าว และปุ๋ยเคมี ในการปลูกข้าวรุ่นหลัก ต่อการเจริญเติบโต และ องค์ประกอบทางเคมีของข้าวตอซัง ในแปลงนาเกษตรกร ต.ดอนยอ อ.เมือง จ.นครนายก ซึ่งเคยเติมเถ้าลอยลิกไนต์ เมื่อปี พ.ศ. 2544 วางแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block ทำ 3 ซ้ำ ปลูกข้าวรุ่นหลักแบบปักดำ และพันธุ์ ข้าวที่ใช้ คือ ข้าวพันธุ์ปทุมธานี 1 ผลการศึกษา พบว่า การเจริญเติบโตของข้าวตอซัง ได้แก่ ความสูง น้ำหนักแห้ง ผลผลิต และ องค์ประกอบผลผลิต (จำนวนต้นต่อตารางเมตร จำนวนรวงต่อตารางเมตร ความยาวรวง จำนวนเมล็ดต่อรวง จำนวนเมล็ดดีต่อรวง เปอร์เซ็นต์เมล็ดดี และน้ำหนัก 1,000 เมล็ด) ของข้าวตอซัง และองค์ประกอบทางเคมีของ ข้าวรุ่นหลักและข้าวตอซัง ได้แก่ ปริมาณฟอสฟอรัสทั้งหมด ปริมาณโพแทสเซียมทั้งหมด และปริมาณซิลิกอน ทั้งหมด (Crude Si) เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ เมื่อเติมเถ้าลอยลิกไนต์ ปุ๋ยหมักฟางข้าว และปุ๋ยเคมี ส่วน ปริมาณคาร์บอน ปริมาณไนโตรเจนทั้งหมด ปริมาณโปรตีนหยาบในข้าวรุ่นหลัก และข้าวตอซัง เพิ่มขึ้นอย่าง มีนัยสำคัญทางสถิติ เมื่อเติมปุ๋ยหมักฟางข้าว และปุ๋ยเคมีในข้าวรุ่นหลัก นอกจากนี้การเจริญเติบโตและองค์ประกอบทางเคมีของข้าวตอซัง ยังสามารถทดแทนธาตุอาหารหลัก (ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส และ โพแทสเซียม) และธาตุเสริมประโยชน์ (ซิลิกอน) ที่ออกจากนาข้าวในรูปของข้าวรุ่นหลักได้อย่างเพียงพอ โดยไม่ เป็นปัญหาเรื่องการสลายตัว เพราะอัตราส่วนคาร์บอนต่อไนโตรเจนของข้าวตอซัง (ฟางข้าวตอซัง และเมล็ด ข้าวเปลือกของข้าวตอซัง) มีค่าอยู่ในช่วง 9 : 1 – 17 : 1 และสามารถใช้เป็นวัตถุดิบผลิตแอลกอฮอล์ได้ แต่มี ปริมาณโปรตีนหยาบน้อย และมีปริมาณซิลิกอนสูงจนอาจจะเป็นปัญหากับระบบการย่อยอาหารของสัตว์ อย่างไร ก็ตามผลผลิตข้าวตอซังที่คำนวณองค์ประกอบผลผลิตมีโอกาสเพิ่มขึ้นจาก 54.97 เป็น 528.68 กิโลกรัม/ไร่ เมื่อเติม เถ้าลอยลิกไนต์ร่วมกับปุ๋ยหมักฟางข้าวร่วมกับปุ๋ยเคมี ดังนั้น การปลูกข้าวตอซังในการศึกษาวิจัยครั้งนี้ ถือได้ว่า เป็นการใช้ประโยชน์จากเถ้าลอยลิกไนต์ และ ฟางข้าว ซึ่งเป็นวัสดุเหลือทิ้งจากภาคอุตสาหกรรมและภาคเกษตรกรรมอย่างเหมาะสม และยังคงความอุดม สมบูรณ์ของดินนาไว้ โดยช่วยลดการใช้สารเคมีในรูปของปุ๋ยเคมีและสารเคมีปราบศัตรูพืช อีกทั้งยังเป็นการช่วย ลดการเผาตอซังข้าวรุ่นหลัก ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของการเกิดปัญหามลพิษทางอากาศด้วย