ผลกระทบของการดำเนินงานเขื่อนเจ้าพระยาต่อสภาพชลศาสตร์น้ำหลากในบริเวณที่เหนือน้ำ

Abstract

การดำเนินงานเชื่อนเจ้าพระยามีความสำคัญต่องานบริหารจัดการน้ำหลากในพื้นที่ลุ่มน้ำเจ้าพระยา โดยประกอบด้วยการควบคุมปริมาณน้ำระบายลงสู่ด้านท้ายน้ำ และการผันน้ำเข้าคลองส่งน้ำต่างๆ ซึ่งจากการศึกษาข้อมูลการดำเนินงานเขื่อนเจ้าพระยาในช่วงฤดูน้ำหลากในอดีตที่ผ่านมา พบว่า การควบคุมปริมาณน้ำที่ปล่อยออกไปยังพื้นที่ส่วนต่างๆ มีปัจจัยที่ตอ้งพิจารณามากทั้งด้านปริมาณน้ำฝน-น้ำท่าในบริเวณต่างๆ ของลุ่มน้ำ ความจุของลำน้ำ สภาพของน้ำในพื้นที่ชลประทานโดยต้องคำนึงถึงสถานการณ์ในแต่ละปีที่แตกต่างกัน ผู้บริหารเขื่อนเจ้าพระยาจึงต้องนำข้อมูลต่างๆ มาประมวลประกอบการตัดสินใจด้วยประสบการณ์ที่สะสมมาเป็นแนวทางในการทำงาน ในส่วนทางด้านชลศาสตร์นั้น เขื่อนเจ้าพระยาก่อให้เกิดสภาพน้ำเอ่อทางด้านเหนือน้ำ โดยเฉพาะในปีที่มีปริมาณน้ำเหนือไหลหลากลงมามาก สภาพน้ำเอ่อก็จะเป็นปัญหามากขึ้น แต่การดำเนินงานเขื่อนที่เหมาะสมก็จะช่วยบรรเทาปัญหาน้ำเอ่อ และน้ำท่วมลงได้ ในการศึกษาวิจัยนี้ ได้ทำการศึกษาผลกระทบเนื่องจากการดำเนินงานเขื่อนเจ้าพระยาที่มีต่อสภาพชลศาสตร์ในบริเวณเหนือน้ำและท้ายน้ำในช่วงฤดูน้ำหลาก และศึกษาหาแนวทางการปรับปรุงการดำเนินงานเขื่อนเจ้าพระยาให้มีแบบแผนการดำเนินงานที่ชัดเจนและมีประสิทธิภาพอันจะเป็นประโยชน์ต่อการบริหารจัดการน้ำหลากในพื้นที่ลุ่มน้ำเจ้าพระยา โดยในการศึกษานี้ทำการปรับเทียบ และสอบทานแบบจำลองแม่น้ำเจ้าพระยา ช่วงระหว่างสถานีวัดน้ำ C.2 ลงมาถึง C.13 ผลการศึกษาพบว่า การดำเนินงานเขื่อนเจ้าพระยาจะต้องมีการดำเนินการทั้งการควบคุมการระบายน้ำด้วยบานประตูเขื่อนเจ้าพระยา และการผันน้ำเข้าคลองส่งน้ำควบคู่กันอย่างประสานสอดคล้องกัน จึงจะช่วยบรรเทาปัญหาน้ำท่วมในพื้นที่ทั้งทางด้านเหนือน้ำ และท้ายน้ำของเขื่อนเจ้าพระยาในช่วงฤดูน้ำหลากได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยมีการปรับปรุงวิธีการดำเนินการเปิดบานประตูเขื่อนเจ้าพระยาด้วยความเร็วอย่างต่อเนื่อง และการผันน้ำในรูปแบบการผันน้ำแบบผันเต็มความจุ 5 วัน และผันครึ่งความจุ 5 วันแบบสลับฝั่งซ้ายขวา ก็จะสามารถลดระดับน้ำเอ่อทางด้านเหนือน้ำ และลดปริมาณน้ำท่วมตลิ่งได้ดียิ่งขึ้น