การชะละลายตะกั่วจากพลอยทับทิมที่ผ่านการเผาด้วยแก้วตะกั่ว

Abstract

อุตสาหกรรมการปรับปรุงคุณภาพพลอยทับทิมด้วยความร้อนของประเทศไทยในปัจจุบัน ได้มีการนำสารประกอบแก้วตะกั่วเข้ามาใช้ในกระบวนการเผา เพื่อทำให้ได้พลอยที่มีความใสและสีที่สวยงาม แต่ได้รับการวิพากษ์วิจารณ์ในกลุ่มนักวิชาการด้านสิ่งแวดล้อมและอัญมณี ผู้ประกอบการ ตลอดจนผู้ใช้ ถึงความปลอดภัยของการใช้เป็นเครื่องประดับ ซึ่งมีผลต่อการส่งออกของพลอยทับทิมที่ผ่านการเผาด้วยความร้อนโดยการเติมสารประกอบตะกั่ว รวมถึงอัญมณีประเภทอื่นของประเทศ ดังนั้นงานวิจัยนี้จึงศึกษาเพื่อตอบปัญหาดังนี้ (1) ค่าความเข้มข้นของตะกั่วจากการชะละลายตะกั่วในพลอยทับทิม โดยวิธี Three-Stage Sequential Extraction Procedure (BCR three stages) ประกอบด้วย 3 สภาวะ คือ 1) exchangeable 2) reducible และ 3) oxidisable โดยแผนการศึกษาด้วยวิธี BCR แบ่งเป็น 3 ขั้นตอน ได้แก่ ซีรีย์ที่ 1 เรียงลำดับตามปกติจาก BCR 1, 2 และ 3 ซีรีย์ที่ 2: BCR 2, 3 และ1 ซีรีย์ที่ 3: BCR 3, 1 และ 2 (2) ค่าความเข้มข้นตะกั่วจากการชะละลายตะกั่วในพลอยทับทิม ด้วยวิธี ซึ่งเป็นวิธีมาตรฐานทดสอบปริมาณตะกั่วในของเล่นเด็กของสหภาพยุโรป (EN71-3, 1995) (3) ค่าความเข้มข้นตะกั่วทั้งหมดในพลอยทับทิมด้วยวิธีประยุกต์การทดสอบปริมาณตะกั่วในผลิตภัณฑ์สำหรับเด็กรวมถึงเครื่องประดับสำหรับเด็ก (modified CPSC-CH-E1001-8.1, 2010) โดยตัวอย่างพลอยทับทิมที่ศึกษาเป็นพลอยทับทิมเม็ดจากโรงงานในจังหวัดจันทบุรี แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ พลอยทับทิมที่มีการปรับปรุงคุณภาพด้วยความร้อน (พลอยเผาเก่า) จำนวน 7 โรงงาน และพลอยทับทิมที่มีการปรับปรุงคุณภาพด้วยความร้อนโดยการเติมสารประกอบตะกั่ว (พลอยเผาใหม่) จำนวน 5 โรงงาน ผลการศึกษาค่าความเข้มข้นตะกั่วจากพลอยทับทิมที่ผ่านการเผาด้วยความร้อนด้วยวิธี BCR three stages ของพลอยทับทิมที่มีการปรับปรุงคุณภาพด้วยความร้อน ในซีรีย์ที่ 1 (BCR 1, 2 และ 3) ค่าความเข้มข้นตะกั่ว เท่ากับ 13.0 - 126.3 มก./ กก., ซีรีย์ที่ 2 (BCR 2, 3 และ 1) เท่ากับ ต่ำกว่าค่าจำกัดการวิเคราะห์ - 120.5 มก./ กก. และ ซีรีย์ที่ 3 (BCR 3, 1 และ 2) เท่ากับ 20.7- 292.7 มก./ กก. พลอยทับทิมที่มีการปรับปรุงคุณภาพด้วยความร้อนโดยการเติมสารประกอบตะกั่ว ในซีรีย์ที่ 1 (BCR 1, 2 และ 3) ค่าความเข้มข้นของตะกั่ว เท่ากับ 1342.9 - 7526.7 มก./กก. ในซีรีย์ที่ 2 เรียงลำดับจาก BCR 2, 3 และ 1 เท่ากับ 207.6 - 4768.6 มก./กก. ในซีรีย์ที่ 3 เรียงลำดับจาก BCR 3, 1 และ 2 เท่ากับ 99.8 - 5046.1 มก./กก. นอกจากนี้ยังพบว่ารอยร้าวที่ปรากฎในพลอยภายหลังการชะละลายมีการเปลี่ยนแปลงสอคคล้องกับค่าความเข้มข้นตะกั่วที่ถูกชะละลายออกมาในทุกขั้นตอนของ BCR ส่วนการชะละลายด้วยวิธี EN71-3 พบความเข้มข้นตะกั่วในพลอยทับทิมพลอยทับทิมที่มีการปรับปรุงคุณภาพด้วยความร้อนโดยการเติมสารประกอบตะกั่วมีค่าเท่ากับ 134.9 -1397.6 มก./กก.ซึ่งเกินกว่าค่ามาตรฐานตะกั่วที่กำหนดไว้ไม่เกิน 90 มก./กก. และสำหรับการศึกษาด้วยวิธี modified CPSC-CH-E1001-8.1 ในตัวอย่างเดียวกัน พบค่าความเข้มข้นของตะกั่วเท่ากับ 1353.4 – 8668.2 มก./กก. และมีค่าเกินมาตรฐานที่กำหนดให้มีตะกั่วสูงสุดได้ไม่เกิน 90 มก./กก. เช่นกัน