ระบบสำหรับการประเมินความเปราะบางต่อการขาดแคลนทรัพยากรน้ำในเมืองท่องเที่ยว: กรณีศึกษาเทศบาลเมืองหัวหิน

Abstract

การขาดแคลนทรัพยากรน้ำเป็นปัญหาสำคัญที่ส่งผลกระทบต่อเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนของประเทศ การขยายตัวทางเศรษฐกิจโดยเฉพาะด้านการท่องเที่ยวทำให้ความต้องการทรัพยากรน้ำเพิ่มมากขึ้น ประกอบกับปัจจัยเสี่ยงจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ส่งผลให้ปัญหาการขาดแคลนทรัพยากรน้ำมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นในอนาคต จึงมีความจำเป็นต้องบริหารจัดการทรัพยากรน้ำอย่างมีประสิทธิภาพ แต่ปัจจุบันยังไม่มีเครื่องมือช่วยสนับสนุนการตัดสินใจที่สามารถแสดงผลลัพธ์ของแนวทางแก้ปัญหาได้อย่างชัดเจน การศึกษานี้จึงได้พัฒนาระบบสำหรับการประเมินความเปราะบางด้านทรัพยากรน้ำของเมืองท่องเที่ยว โดยใช้กรอบการวิเคราะห์ Driver-Pressure-State-Impact-Response (DPSIR) กระบวนการวิเคราะห์ตามลําดับชั้น (Analytic Hierarchy Process: AHP) และกระบวนการมีส่วนร่วมของผู้มีส่วนได้เสีย เพื่อรวบรวมและจัดลำดับมาตรการจัดการทรัพยากรน้ำที่มีความเหมาะสมกับพื้นที่ และสร้างแบบจำลองเชิงพลวัตของระบบการบริหารจัดการน้ำ ที่สามารถจำลองความสัมพันธ์ระหว่างมาตรการในการบริหารจัดการน้ำ กับการเปลี่ยนแปลงของทรัพยากรน้ำ และศักยภาพในการรองรับความต้องการน้ำในอนาคต โดยใช้เทศบาลเมืองหัวหินซึ่งเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็วเป็นพื้นที่ต้นแบบในการศึกษา ผลการศึกษาแสดงให้เห็นภาพอนาคตของวิกฤตการขาดแคลนทรัพยากรน้ำ จะเกิดขึ้นในปี พ.ศ. 2563 โดยมีศักยภาพในการรองรับความต้องการใช้น้ำเพียง 17 ล้านลูกบาทศ์เมตรต่อปี แต่เมื่อใช้แนวทางการแก้ปัญหาที่มีจุดแข็งและจุดอ่อนที่แตกต่างกัน ระหว่างแนวทางที่เสนอโดยกลุ่มประชาชนในพื้นที่ กลุ่มผู้บริหาร และนักวิชาการ แนวทางหลักประกอบด้วย มาตรการจัดหาทรัพยากรน้ำ การควบคุมการใช้น้ำ และการปรับตัว ส่งผลให้ศักยภาพของพื้นที่เพิ่มขึ้น และยืดระยะเวลาการเกิดวิกฤตออกไปจนถึงปี พ.ศ. 2580 ปี พ.ศ. 2577 และปี พ.ศ. 2575 ตามลำดับ การศึกษานี้แสดงให้เห็นศักยภาพของระบบสำหรับการประเมินความเปราะบางด้านทรัพยากรน้ำในการช่วยสนับสนุนการตัดสินใจเลือกแนวทางที่เหมาะสมในการจัดการน้ำ และสามารถนำไปปรับใช้กับพื้นที่ท่องเที่ยวอื่นได้