การสื่อสารผ่านปกซีดีเพลงอินดี้

Abstract

ศึกษากระบวนการสร้างสรรค์และสื่อความหมายของผู้ผลิตปกซีดีเพลงอินดี้ รวมทั้งศึกษาการสื่อความหมายผ่านปกซีดีเพลงอินดี้จากมุมมองของผู้ฟัง โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพเป็นแนวทางศึกษา ได้แก่ การสัมภาษณ์เจาะลึก และการวิเคราะห์ตัวอย่างปกซีดีเพลงอินดี้ที่จำหน่ายในช่วงปี พ.ศ. 2545-2547 ศิลปินอินดี้ หมายถึง ศิลปินที่ไม่มีสังกัดหรืออาจสังกัดในบริษัทดนตรีขนาดเล็ก ซึ่งไม่อยู่ในอาณัติของบริษัทดนตรีขนาดใหญ่ ทั้งเรื่องทุน การบริหารจัดการ และการตลาดของระบบอุตสาหกรรมดนตรี เช่น สมอลรูม เลิฟอีส เพลย์กราวมิวสิค หัวลำโพงริดดิ่ม แพนด้าเรคคอร์ด โนมอร์เบลท์ อินดี้คาเฟ่ เป็นต้น จุดยืนที่แตกต่างจากศิลปินกระแสหลักก็คือการมุ่งแสดงออกอย่างเสรีมากกว่าแสวงหาผลกำไร จากการศึกษาพบว่า กระบวนการสร้างสรรค์ปกซีดีเพลงอินดี้ มี 3 ขั้นตอน คือ 1) การคิดและการออกแบบ 2) การผลิตงานต้นแบบ 3) การพิมพ์ ในขั้นตอนแรก นักออกแบบอาชีพมุ่งออกแบบเพื่อสร้างสรรค์รูปแบบที่สวยงามและสื่อความหมายทางศิลปะ แต่ในกรณีที่ศิลปินเป็นผู้ออกแบบเอง มักจะมุ่งสื่อสารถึงตัวตนของศิลปินและสาระของเพลงในอัลบัมเป็นหลัก เนื่องจากการผลิตดนตรีอินดี้มักมีต้นทุนต่ำ จึงผลิตจำนวนน้อย การพิมพ์ปกจึงอาจใช้รูปแบบการถ่ายเอกสาร จัดพิมพ์เอง หรือมอบให้บริษัทจัดจำหน่ายดำเนินการแทน การพิมพ์ปกจำนวนน้อยมีผลทำให้ต้นทุนการผลิตสูงกว่าค่ายเพลงใหญ่ที่มียอดพิมพ์จำนวนมาก ปกอัลบั้มเพลงอินดี้มีลักษณะเด่น 3 ประการ คือ 1) รูปแบบหีบห่อไม่มีมาตรฐานตายตัว 2) ภาพปกมักมีความแปลกใหม่ เป็นภาพศิลปะมากกว่าการเสนอภาพของศิลปิน 3) เรื่องราวในภาพปกสะท้อนอัตลักษณ์ของศิลปินและแนวเพลงเป็นหลัก เพลงอินดี้มีแนวเพลงที่หลากหลาย เช่น พังก์ ร็อค อิเล็กทรอนิกส์ ดับ อะแคปเปลล่า ซึ่งผู้ฟังส่วนใหญ่เข้าใจแนวเพลงได้แม้ไม่รู้จักอัลบั้มนั้นมาก่อน ส่วนผู้ฟังที่มีความรู้ด้านศิลปะและการออกแบบจะเข้าใจสัญลักษณ์และภาษาศิลปะบนภาพปกได้มากกว่า นอกจากนี้ แบบปกซีดีเพลงอินดี้ยังได้รับอิทธิพลจากศิลปะตะวันตกหลายแนว ได้แก่ ศิลปะอ็อพอาร์ต ดาดา ไคเนติกอาร์ต และคอนเซปท์ชวลอาร์ต กล่าวได้ว่า ปกอัลบั้มเพลงอินดี้มีการเสนออัตลักษณ์และอุดมการณ์ของสื่อทางเลือกของศิลปินอย่างชัดเจน นอกจากนี้ ศิลปะบนภาพปกยังเปิดประสบการณ์ใหม่ให้กับผู้ฟัง และเรียกร้องให้สังคมเข้าใจมุมมองศิลปินชายขอบกลุ่มนี้ อย่างไรก็ตาม แม้ปกซีดีเพลงอินดี้จะประสบความสำเร็จในการสื่อสารถึงบุคลิกและแนวดนตรีแบบอินดี้ จะเห็นได้ว่า ...