อิทธิพลของปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดปัญหาจากการใช้ยาต่อผลลัพธ์ทางคลินิกในผู้ป่วยนอกโรคเบาหวาน ที่โรงพยาบาลมหาสารคาม

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดปัญหาจากการใช้ยาต่อผลลัพธ์ทางคลินิกของผู้ป่วยนอกโรคเบาหวาน และประเมินผลลัพธ์ทางคลินิกของผู้ป่วยที่มีปัจจัยเสี่ยงภายหลังได้รับการบริบาลทางเภสัชกรรม ดำเนินการระหว่างเดือนพฤศจิกายน 2549 ถึงเดือนมีนาคม 2550 ทำการศึกษาในผู้ป่วยเบาหวานจำนวน 119 ราย ที่มารับการรักษาที่คลินิกเบาหวาน โรงพยาบาลมหาสารคาม โดยมีปัจจัยเสี่ยงอย่างน้อย 1 ชนิด จากปัจจัยที่ศึกษา 3 ชนิด ได้แก่ ผู้ป่วยที่มีอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไป ได้รับยาตั้งแต่ 5 รายการขึ้นไปในคราวเดียว และได้รับการปรับเปลี่ยนแบบแผนการใช้ยาตั้งแต่ 4 ครั้งขึ้นไปในช่วง 12 เดือนที่ผ่านมา สำหรับการประเมินผลลัพธ์ทางคลินิก ได้แก่ เป้าหมายการรักษาเบาหวาน การเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล และปัญหาจากการใช้ยา โดยผู้ป่วยจะได้พบเภสัชกรเพื่อได้รับความรู้เกี่ยวกับโรคเบาหวาน ตลอดจนการค้นหา ป้องกัน และแก้ไขปัญหาจากการใช้ยาเป็นจำนวน 3 ครั้ง จากการวิจัยพบความสัมพันธ์ของผู้ป่วยที่มีปัจจัยเสี่ยงด้านการปรับเปลี่ยนแบบแผนการใช้ยาตั้งแต่ 4 ครั้งขึ้นไปในระยะเวลา 12 เดือนที่ผ่านมา มีโอกาสพบปัญหาจากการใช้ยาได้มากกว่าผู้ป่วยที่ไม่พบปัจจัยเสี่ยงดังกล่าว 3.524 เท่า (OR, 95% CI = 1.130-10.986).ผุ้ป่วยที่มีปัจจัยเสี่ยงทั้ง 3 ชนิด มีโอกาสที่ค่าแอลดีแอลคอเลสเทอรอลและไตรกลีเซอไรด์ไม่เป็นไปตามเป้าหมายได้มากกว่าผู้ป่วยที่มีจำนวนปัจจัยเสี่ยงเพียง 1 หรือ 2 ชนิด เป็น 4.098 เท่า (OR, 95% CI = 1.177-14.262).และ 4.000 เท่า (OR, 95% CI = 1.026-15.599).ตามลำดับ แต่จำนวนปัจจัยเสี่ยง 2 ชนิดที่แตกต่างกันไม่มีความสัมพันธ์ต่อผลลัพธ์ทางคลินิก สำหรับผลลัพธ์ของการบริบาลทางเภสัชกรรม พบว่าร้อยละของผู้ป่วยที่มีระดับน้ำตาลในเลือดสะสมตามเป้าหมายสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ (p น้อยกว่า 0.05). ขณะที่เป้าหมายด้านระดับน้ำตาลในเลือด ความดันโลหิต ค่าแอลดีแอลคอเลสเทอรอล เอชดีแอลคอเลสเทอรอล และไตรกลีเซอไรด์เพิ่มขึ้นอย่างไม่มีนัยสำคัญ (p มากกว่า 0.05) ค่าเฉลี่ยของระดับน้ำตาลในเลือดสะสม ความดันโลหิต ค่าแอลดีแอลคอเลสเทอรอล และเอชดีแอลคอเลสเทอรอลเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ (p น้อยกว่า 0.05) จำนวนครั้งในการเข้ารับการรักษา ณ แผนกฉุกเฉินและการเข้ารักษาแบบผู้ป่วยในลดลงอย่างมีนัยสำคัญ (p น้อยกว่า 0.05) สำหรับปัญหาจากการใช้ยาจากการพบผู้ป่วยครั้งแรก พบปัญหาจากการใช้ยา 151 ปัญหาในผู้ป่วย 99 ราย (ร้อยละ 83.2) และภายหลังผู้ป่วยได้รับการบริบาลทางเภสัชกรรมในครั้งที่ 3 พบจำนวนปัญหาลดลงเหลือ 49 ปัญหา (p น้อยกว่า 0.001)