พลวัตของระบบ : ผลของไซโลลดความชื้นข้าวเปลือกต่อการค้าข้าวของเกษตรกร

Abstract

งานวิจัยนี้ได้มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างพลวัตของระบบจำลองพฤติกรรมการค้าข้าวเปลือกนาปรังของเกษตรกร อำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก เมื่อมีไซโลลดความชื้นข้าวเปลือก (Paddy Drying Silo) และศึกษาผลของไซโลลดความชื้นข้าวเปลือกต่อการค้าข้าวของเกษตรกร ข้อมูลที่ใช่ในการศึกษาครั้งนี้ได้มาจาก 2 แหล่งคือ แหล่งปฐมภูมิซึ่งเป็นข้อมูลที่ได้จากการสัมภาษณ์เกษตรกรหมู่ 12 ตำบลศีรษะกระบือ อำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก จำนวน 21 คน และบุคคลที่เกี่ยวข้องจำนวน 20 คน และแหล่งทุติยภูมิ ซึ่งเป็นข้อมูลที่ได้จากสถิติข้อมูลซึ่งหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้รวบรวมไว้ และนำข้อมูลมาวิเคราะห์หาปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมของระบบ หาความสัมพันธ์ทางโครงสร้างของระบบและสร้างแบบจำลองพลวัตของระบบลงในโปรแกรมคอมพิวเตอร์โปรแกรม Powersim Constructor Version 2.51 และวิเคราะห์พฤติกรรมของระบบโดยใช้กราฟความสัมพันธ์อธิบายพฤติกรรมการค้าข้าวของเกษตรกรเมื่อมีไซโลลดความชื้นข้าวเปลือกในช่วงเดือนมีนาคม 2542 ถึงเดือนกุมภาพันธ์ 2544 ผลการวิจัยพบว่าแบบจำลองพลวัตของระบบที่สร้างขึ้นใช้อธิบายพฤติกรรมการค้าข้าวของเกษตรกรเมื่อมีไซโลลดความชื้นข้าวเปลือกได้โดยสามารถประมาณการรายได้สุทธิจากการขายข้าวเปลือก เมื่อใช้บริการไซโลลดความชื้น กล่าวคือเกษตรกรที่ใช้บริการอบลดความชื้นข้าวเปลือกและเก็บในไซโลไม่เกิน 18 สัปดาห์และไม่เกิน 4 สัปดาห์ มีรายได้สุทธิมากกว่าเกษตรกรที่ขายข้าวเปลือกทันทีหลังการเก็บเกี่ยว โดยเกษตรกรมีรายได้สุทธิที่เพิ่มขึ้นเฉลี่ยไม่เกิน 226.39 บาทต่อตัน และ 45.91 บาทต่อตันตามลำดับ และเกษตรกรที่ใช้บริการอบลดความชื้นข้าวเปลือกแล้วขายจะมีรายได้สุทธิตํ่ากว่าเกษตรกรที่ขายข้าวเปลือกทันทีหลังการเก็บเกี่ยว และพบว่าเมื่อค่าบริการอบลดความชื้นข้าวเปลือกเฉลี่ย 200 บาทต่อตัน ข้าวเปลือกที่ใช้บริการไซโลลดความชื้นมีปริมาณเฉลี่ย 5.4355 ตัน ถึง 9.0068 ตันต่อสัปดาห์ จากการวิเคราะห์แบบจำลองพลวัตของระบบโดยการปรับค่าบริการอบลดความชื้นและราคาข้าวเปลือกนาปรัง 15% พบว่าค่าบริการอบลดความชื้นข้าวเปลือกไม่ควรเกิน 80 บาทต่อตัน ซึ่งเป็นอัตราที่ทำให้รายได้สุทธิที่เพิ่มขึ้นมากพอที่จะจูงใจเกษตรกรใช้บริการไซโลลดความชื้นข้าวเปลือก และเกษตรกรที่สามารถเก็บข้าวเปลือกเพื่อรอราคาได้มากที่สุด 4 สัปดาห์ ควรใช้บริการอบลดความชื้นข้าวเปลือกแล้วเก็บในไซโลเมื่อราคาข้าวเปลือกนาปรัง 15% มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างน้อย 3% ส่วนเกษตรกรที่สามารถเก็บข้าวเปลือกเพื่อรอราคาได้มากที่สุด 18 สัปดาห์ ควรใช้บริการอบลดความชื้นข้าวเปลือกแล้วเก็บในไซโลเมื่อราคาข้าวเปลือกนาปรัง 15% มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างน้อย 1.5%