การบริหารจัดการธุรกิจเพลงอินดี้ในประเทศไทย

Abstract

การศึกษาวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพัฒนาการของธุรกิจเพลงอินดี้ในประเทศไทย และโครงสร้าง การบริหารธุรกิจ เพลงอินดี้ในประเทศไทย เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้วิธีการสัมภาษณ์เจาะลึกผู้บริหารธุรกิจเพลงอินดี้ วิเคราะห์เอกสาร และผลงานเพลง ตลอดจนการสังเกตการณ์อย่างมีส่วนร่วมของผู้วิจัย แนวคิดสำคัญที่ใช้ในการศึกษาคือ แนวคิดธุรกิจเพลงและแนวคิดศิลปะแนวโพสต์ อิมเพรสชั่นนิสซึ่ม และ เอ็กเพรสชั่นนิสชึ่ม ผลการศึกษาพบว่า ธุรกิจเพลงอินดี้ในประเทศไทยมีพัฒนาการแบ่งเป็น 5 ยุค ได้แก่ 1) ยุคก่อตัว (ก่อน พ.ศ 2532-2536) มีต้นกำเนิดจากเพลงใต้ดิน 2) ยุคขยายตัว (พ.ศ 2537-2539) เป็นช่วงกระแสอัลเตอร์เนทีฟรุ่งเรือง มีค่ายเพลงอินดี้เกิดขึ้นจำนวนมาก 3) ยุคกลืนกลาย (พ.ศ 2540-2542) เป็นยุคที่ค่ายเพลงต่างชาติ และค่ายเพลงอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ลงมาร่วมแข่งขันในตลาดเพลงอินดี้จนไม่เกิดความแตกต่างของงานเพลง 4) ยุคสร้างตัวตน (พ.ศ 2543-2544) เพลงอินดี้กลับมาเฟื่องฟูอีกครั้งหลังจากมีสถานีวิทยุ แฟต เรดิโอ มาสร้างกระแส เกิดค่ายเพลงอินดี้หน้าใหม่ที่มีคุณภาพ 5) เพลงอินดี้ยุคกระแสทางเลือก (พ.ศ 2545-2548) เพลงอินดี้ เฟื่องฟูสุงสุด มีค่ายเพลงอินดี้ขนาดเล็กเพิ่มขึ้นจำนวนมาก เพลงอินดี้ มีอิทธิพลสูงมากก่อให้เกิดกระแส “เด็กแนว” เกิดขึ้น ภายใต้โครงสร้างการบริหารธุรกิจเพลงอินดี้ในประเทศไทย วิธีการผลิตเพลงอินดี้มี 3 แบบได้แก่ 1. การทำงานแบบศิลปินเดียว 2. การทำงานแบบรวมศิลปิน 3 แบบมาสเตอร์สำเร็จรูป ค่ายเพลงอินดี้ส่วนใหญ่ใช้วิธีการผลิตแบบที่ 1 ผสม กับแบบที่ 2 ส่วนแบบมาสเตอร์สำเร็จรูป ส่วนใหญ่เป็นค่ายเพลงอินดี้ภายใต้อุตสาหกรรมขนาดใหญ่ ในด้าน ผลงานเพลง ไม่มีแนวเพลงเฉพาะเจาะจงเป็นพิเศษ เป็นแนวเพลงหลากหลายขึ้นอยู่กับความถนัดของศิลปินที่ทำการผลิตขึ้นมาเพื่อสนองความต้องการของตัวศิลปิน นอกจากนี้ การศึกษายังพบว่า การเผยแพร่และสื่อสารผลงานเพลงอินดี้ มีความสำคัญต่อโครงสร้างการบริหารธุรกิจ เริ่มต้นด้วยการสื่อสารโดยตัวตนของศิลปินอินดี้ มีความสำคัญพอๆ กับการสื่อสารมวลชน การใช้สื่อมวลชน พบว่า ค่ายเพลงอินดี้ส่วนใหญ่เน้นการสื่อสารทางสื่อวิทยุมากที่สุด และมีการผลิตมิวสิควิดีโอเพื่อเผยแพร่ทางโทรทัศน์บอกรับสมาชิก ส่วนสื่ออื่นๆ ทำหน้าที่สนับสนุน สำหรับการบริหารการจำหน่าย เป็นระบบที่ยืดหยุ่นเพื่อรองรับค่ายเพลงและศิลปินอินดี้ที่มีจำนวนมาก