พัฒนาการของประวัติศาสตร์ชาติในประเทศไทย พ.ศ. 2411-2487

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ เป็นการศึกษาถึงกระบวนการเปลี่ยนแปลงซึ่งเป็นพัฒนาการของประวัติศาสตร์ชาติในประเทศไทย ระหว่าง พ.ศ. 2411 ถึงพ.ศ. 2487 ซึ่งเป็นปีเริ่มต้นของรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จนถึงยุคจอมพล ป.พิบูลย์สงคราม ในการศึกษาครั้งนี้ ได้พิจารณารากฐานแห่งการเกิดประวัติศาสตร์ชาติในประเทศไทย พัฒนาการของประวัติศาสตร์ที่มีการปรับเปลี่ยนตามปัจจัยแวดล้อมแห่งยุคสมัย ซึ่งสะท้อนให้เห็นได้จาก ผลงานที่เกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์ เช่น งานเขียนทางประวัติศาสตร์ การตั้งหอพระสมุดวชิรญาณ การจัดตั้งพิพิธภัณฑ์ การให้ความสนใจในเรื่องประวัติศาสตร์และโบราณคดี นอกจากนี้ยังศึกษาถึงบทบาทของ "อำนาจรัฐ" ที่เข้าไปมีส่วนในการกำหนด โครงเรื่องประวัติศาสตร์ชาติ ผลจากการวิจัยพบว่า ประวัติศาสตร์ชาติมีการก่อตัวขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยมีรากฐานมาจาก "สำนึกในอดีต"ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น การก่อตัวของประวัติศาสตร์ชาติเกิดจากปัจจัยหลายประการได้แก่ การดึงอำนาจเข้าสู่ศูนย์กลาง การเกิดรัฐเชิงดินแดง อันมีขอบเขตที่แน่นนอนในระบบภูมิศาสตร์และการนำประเทศไปสู่ความเป็นรัฐสมัยใหม่ หลังจากนั้นประวัติศาสตร์ชาติมีพัฒนาการเรื่อยมาอันเกิดจากปัจจัยต่าง ๆ ในสังคมโดยมีการเปลี่ยนแปลงทางด้านโครงเรื่องประวัติศาสตร์ชาติในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว มีการสร้างชาติไปสู่ความเป็นอารยะ ประวัติศาสตร์ชาติก็เป็นเครื่องมือในการส่งเสริมความเป็นอารยะประเทศ และในสมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม ได้ก่อเกิดกระแสของความรู้สึกชาตินิ ยมขึ้น ซึ่งส่งผลต่อพัฒนาการของประวัติศาสตร์ชาติ