ความรับผิดทางแพ่งของผู้ก่อมลพิษในคดีสิ่งแวดล้อม

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงปัญหาทางกฎหมายในการดำเนินคดีสิ่งแวดล้อมในประเด็นที่เกี่ยวกับผู้มีสิทธิเรียกร้อง หน้าที่นำสืบและภาระการพิสูจน์ให้ศาลเห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างการกระทำและผลการพิสูจน์จำนวนค่าเสียหาย พร้อมทั้งศึกษาถึงหลัก Class Action และหลัก Citizen Suit ในประเด็นเกี่ยวกับความเป็นผู้มีสิทธิเรียกร้องในคดีต่างประเทศเพื่อหาแนวทางที่เหมาะสมที่จะเอื้ออำนวยประโยชน์แก่โจทก์ในคดีสิ่งแวดล้อม จากการศึกษาพบว่าผู้ที่ได้รับความเสียหายจากการแพร่กระจายของมลพิษตามมาตรา 96 ที่จะมีเป็นจำนวนมาก ซึ่งผู้เสียหายแต่ละคนจะต้องนำคดีมาฟ้องร้องด้วยตนเองจึงจะสามารถบังคับเอาจากผู้กระทำความผิดได้ ทำให้คดีมาสู่การพิจารณาของศาลเป็นจำนวนมากและเป็นการเสียเวลาและค่าใช้จ่าย ซึ่งเมื่อได้ศึกษาหลัก Class Action เพื่อจะนำมาเป็นแนวทางในการแก้ปัญหาการฟ้องคดีของผู้เสียหายก็พบว่าหลักการดังกล่าวไม่สามารถนำมาใช้ได้ นอกจากนี้ในกรณีที่ผู้เสียหายเป็นเอกชนพนักงานอัยการจะไม่สามารถฟ้องคดีแทนเอกชนเพื่อเรียกร้องค่าสินไหมทดแทนหรือค่าเสียหายให้แก่เอกชนได้ การที่โจทก์ในคดีสิ่งแวดล้อมฟ้องคดีเพื่อให้ผู้กระทำผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนหรือค่าเสียหายตามพระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พุทธศักราช 2535 มาตรา 96 และมาตรา 97 นั้น โจทก์ยังมีภาระการพิสูจน์ให้ศาลเห็นว่าจำเลยเป็นผู้กระทำผิดตามมาตรดังกล่าวจริง แม้โจทก์จะไม่ต้องนำสืบให้ศาลเห็นว่าจำเลยกระทำโดยจงใจหรือประมาทเลินเล่อหรือไม่ก็ตาม ซึ่งในการที่โจทก์ต้องพิสูจน์ในประเด็นดังกล่าวนั้นเป็นภาระหนักของโจทก์ที่ฟ้องคดีเพราะโจทก์จะต้องนำสืบแสดงพยานหลักฐานให้ศาลเชื่อว่าจำเลยเป็นผู้กระทำความผิดจริงและต้องรับผิดชดใช้ค่าเสียหายตามจำนวนที่โจทก์เรียกร้องอันเป็นการพิสูจน์ภายใต้บทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 84 ดังนั้นหลักความรับผิดโดยเคร่งครัดจึงไม่เป็นการบรรเทาภาระการพิสูจน์ของโจทก์อย่างแท้จริง นอกจากนี้ผู้มีอำนาจฟ้องตามมาตรา 97 ก็ยังมีข้อขัดข้องอยู่เพราะไม่ได้บัญญัติระบุไว้อย่างชัดเจนว่ารัฐตามมาตรา 97 จะหมายถึงใคร การวิจัยฉบับนี้จึงเสนอให้มีการนำเอาทฤษฎีความน่าจะเป็นมาใช้เพื่อบรรเทาปัญหาเกี่ยวกับภาระการพิสูจน์ของโจทก์ ตามมาตรา 96 และมาตรา 97 และขยายฐานผู้มีสิทธิฟ้องคดีตามมาตรา 96 โดยให้พนักงานอัยการสามารถฟ้องคดีแทนเอกชนที่ได้รับความเสียหายจากมลพิษได้ด้วย รวมทั้งเสนอให้มีการบัญญัติถึงผู้มีสิทธิฟ้องคดีตามมาตรา 97 ให้ชัดเจน และควรมีการบัญญัติกฎหมายวิธีพิจารณาความคดีสิ่งแวดล้อมโดยเฉพาะเพื่อแก้ไขข้อขัดข้องเกี่ยวกับค่าฤชาธรรมเนียมและภาระการพิสูจน์ดังกล่าว