การวิเคราะห์ภาพของผู้หญิงที่ปรากฎในเนื้อหาของเพลงลูกทุ่งระหว่างปี พ.ศ.2525-2540

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา (1) ภาพของผู้หญิงที่ปรากฎในเนื้อหาของเพลงลูกทุ่งระหว่างปี พ.ศ.2525-2540 (2) บทบาทที่สื่อเพลงลูกทุ่งแสดงต่อสังคมไทย จากการนำเสนอภาพของผู้หญิงผ่านเนื้อหาของบทเพลง และ (3) ปัจจัยที่อยู่เบื้องหลัง การนำเสนอภาพดังกล่าว โดยในการวิจัยนั้น ได้แบ่งเพลงลูกทุ่งออกเป็น 2 ช่วงเวลา ช่วงแรกคือ ปี พ.ศ.2525-2535 และช่วงหลังคือ ปี พ.ศ.2536-2540 ในการวิเคราะห์ภาพของผู้หญิงในเนื้อหาของบทเพลงนั้น ใช้วิธีวิเคราะห์เนื้อหาโดยใช้ทฤษฎีเฟมินิสต์เป็นกรอบในการวิเคราะห์ ส่วนการวิเคราะห์บทบาทของสื่อเพลงลูกทุ่งนั้น ใช้วิธีการวิเคราะห์เนื้อหาโดยใช้แนวคิดเรื่องบทบาทของสื่อ เป็นกรอบในการวิเคราะห์ สำหรับการวิเคราะห์ปัจจัยเบื้องหลังการนำเสนอภาพของผู้หญิงในเนื้อหาของบทเพลงนั้น ใช้วิธีการ สัมภาษณ์นักประพันธ์เพลงและผู้บริหารองค์กรผลิตเพลงลูกทุ่ง ประกอบกับการศึกษาเอกสารเกี่ยวกับเพลงลูกทุ่ง โดยใช้ทฤษฎีการ ทำงานขององค์กรสื่อท่ามกลางปัจจัยแวดล้อม ร่วมกับแนวคิดเรื่องเพลงลูกทุ่ง เป็นกรอบในการวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่า เพลงลูกทุ่งช่วงแรก (ปี พ.ศ.2525-2535) และเพลงลูกทุ่งช่วงหลัง (ปี พ.ศ.2536-2540) มีการนำเสนอภาพของผู้หญิงครบทั้ง 3 ภาพ คือ ภาพของผู้หญิงหัวเก่า, ภาพของผู้หญิงที่ก้ำกึ่งระหว่างผู้หญิงหัวเก่าและผู้หญิงหัวสมัยใหม่ และภาพ ของผู้หญิงหัวสมัยใหม่ โดยบทเพลงช่วงหลัง จะมีการนำเสนอในทิศทางที่ดีกว่าช่วงแรกทั้งในเชิงปริมาณและในเชิงคุณลักษณะ กล่าวคือ เพลงลูกทุ่งช่วงหลังจะเสนอภาพของผู้หญิงหัวสมัยใหม่เพิ่มมากขึ้น และเสนอภาพของผู้หญิงหัวเก่าลดน้อยลง รวมทั้ง คุณลักษณะภาพของผู้หญิงในเพลงลูกทุ่งช่วงหลัง ยังมีความใกล้เคียงที่จะเสมอภาคกับผู้ชายมากขึ้นกว่าบทเพลงช่วงแรกอีกด้วย สำหรับบทบาทของสื่อเพลงลูกทุ่งนั้น เพลงลูกทุ่งช่วงหลังแสดงบทบาทดีกว่าเพลงลูกทุ่งช่วงแรกเช่นกัน กล่าวคือ ในขณะที่เพลงลูกทุ่งช่วงแรกแสดงบทบาทเป็นกลไกแห่งการเปลี่ยนแปลงสังคมเป็นปริมาณเท่ากับบทบาทเป็นตัวตอกย้ำ แต่บทเพลง ช่วงหลังจะแสดงบทบาทเป็นกลไกแห่งการเปลี่ยนแปลงสังคมมากกว่าบทบาทเป็นตัวตอกย้ำประมาณหนึ่งเท่าตัว สำหรับปัจจัยที่อยู่เบื้องหลังการนำเสนอภาพของผู้หญิงในเนื้อหาของบทเพลงนั้น พบว่า ปัจจัยที่ส่งผลต่อภาพของ ผู้หญิงมากที่สุดก็คือ ปัจจัยภายในองค์กรด้านผู้บริหารองค์กร รองลงมาคือปัจจัยด้านธรรมชาติของเพลงลูกทุ่ง และปัจจัยภายนอก องค์กรทั้ง 3 ปัจจัยได้แก่ สภาพสังคม คู่แข่ง และความนิยมของผู้รับสาร ส่วนปัจจัยที่มีผลน้อยที่สุดได้แก่ ปัจจัยภายในองค์กรด้านตัวนักประพันธ์เพลง ทั้งนี้เนื่องจากหลังปี พ.ศ.2520 เป็นต้นมา วงการเพลงลูกทุ่งมีการดำเนินธุรกิจในลักษณะอุตสาหกรรมทุนนิยม ส่งผลให้นักประพันธ์เพลง ซึ่งทำงานอยู่ในระบบธุรกิจสื่อ มักถูกผู้บริหารองค์กรเข้าแทรกแซงการทำงานทั้งทางตรงและทางอ้อม เพื่อให้ผลงานเพลงมีความเหมาะสมกับสภาพสังคม และถูกต้องตามความต้องการของตลาด เพื่อผลกำไรทางธุรกิจ