การละเมิดพระธรรมวินัยของพระสงฆ์กับอำนาจทางการเมือง : ศึกษาเหตุการณ์ช่วง พ.ศ. 2528-2538

Abstract

วิวัฒนาการสังคมไทยมีพื้นฐานจากความเชื่อและคำสอนทางพุทธศาสนา ซึ่งมีสถาบันสงฆ์เป็นสถาบันที่ดำรงอยู่ และมีบทบาทอบรมกล่อมเกลาคุณธรรมจริยธรรมแก่พลเมืองของรัฐให้ง่ายต่อการปกครอง หรือแม้แต่การเป็นผู้ถืออำนาจทางการเมืองที่ดีมีคุณธรรม ผลการศึกษาพบว่า การละเมิดพระธรรมวินัยของพระสงฆ์ในสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์มีผลกระทบต่อสถาบันทางสังคมอื่นรวมถึงสถาบันทางการเมืองน้อยมาก ทั้งนี้ เพราะมหากษัตริย์ทรงอำนาจเด็ดขาด สามารถเข้าแก้บัญหาได้ตามพระราชประสงค์ในฐานะองค์เอกอัครศาสนูปถัมภก แต่ยุคประชาธิปไตย ซึ่งอำนาจทั้งหมดถูกโอนมาอยู่กับคณะรัฐมนตรี การละเมิดย่อมจะส่งผอกระทบต่อสังคมในวงกว้าง แม้แต่สถาบันทางการเมืองก็ได้รับผลนั้นเป็น 2 ทาง คือ 1. ทางตรง มีผลกระทบน้อย 2. ทางอ้อม มีผลค่อนข้างกว้างไกล เปรียบได้กับสนิมที่กัดกร่อนระบบและอำนาจทางการเมืองให้ลดความชอบธรรมลงเป็นลำดับ เพราะสถาบันสงฆ์นั้นมีหน้าที่โดยตรงในการปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมแก่พลเมืองของรัฐแม้กระทั่งนักการเมือง หากพระสงฆ์ที่มีชื่อเสียงประพฤติตนนอกรีตนอกรอยจนเป็นที่วิพากษ์วิจาริณ์อย่างเสียหายและถูกปฏิเสธโดยสังคม สัทธาปสาทะของผู้ถืออำนาจรัฐที่มีอยู่อย่างไม่มั่นคงก็ถดถอยและหันหลังให้กับธรรมะ เมื่อขาดการกล่อมเกลาเอาใจใส่ในธรรมปฏิบัติอาจกลายเปีนคนขาดธรรมะ และเป็นนักการเมืองทีไร้คุณธรรม ในที่สุดก็จะกระทบต่ออำนาจทางการเมืองทั้งระบบได้ นอกจากนั้น สื่อมวลชนยังมีบทบาทสำคัญในการให้ข้อมูลข่าวสารที่เกี่ยวพันอย่างใกล้ชิดกับความประพฤติที่นอกรีตนอกรอยของพระสงฆ์ต่อสังคมและนักการเมือง ผู้ศึกษาเสนอว่า การใช้และการพัฒนาสื่อมวลชนที่เหมาะสมเป็นปัจจัยสำคัญที่หลีกเลี่ยงมิได้ในการธำรงรักษาไว้ซึ่งพุทธศาสนาที่เจริญรุ่งเรืองในประเทศไทยสืบไป