ผลกระทบจากสงครามยาเสพติด : ศึกษากรณีครอบครัวผู้ตกเป็นเหยื่อในเหตุการณ์ระหว่าง 1 กุมภาพันธ์ ถึง 30 เมษายน 2546

Abstract

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ ประการที่หนึ่ง ศึกษาผลกระทบที่เกิดขึ้นต่อครอบครัวจากการสูญเสียบุคคลในครอบครัวอันเนื่องมาจากถูกฆ่าตัดตอนในสงครามยาเสพติด ประการที่สองวิเคราะห์ผลกระทบต่อทุนเดิมทางสังคมของกลุ่มชาติพันธุ์มุ้งในฐานะที่เป็นส่วนหนึ่งของสังคมไทยและประการที่สาม วิเคราะห์ผลสืบเนื่องต่อสังคมในเรื่องทุนทางสังคมที่เกิดขึ้นในช่วงการทำสงครามยาเสพติด การใช้วิธีวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยเลือกลุ่มตัวอย่างแบบจำเพาะเจาะจง (Purposive Sampling) ครอบครัวกลุ่มชาติพันธุ์ม้งในจังหวัดเพชรบูรณ์ที่สมาชิกในครอบครัวถูกฆ่าตัดตอนจากสงครามยาเสพติด จำนวน 10 ครอบครัว เป็นกรณีศึกษา ผลการศึกษาพบว่า (1) ผู้ตายเป็นหัวหน้าครอบครัวซึ่งมีความสำคัญทางด้านเศรษฐกิจและเป็นตัวแทนของครอบครัวมีบทบาทในกิจกรรมของชุมชน จึงเกิดผลกระทบต่อครอบครัวของผู้ที่ถูกฆ่าตัดตอน ทางด้านกายภาพและวัตถุ โดยการขาดแคลนปัจจัย 4 และลูกๆ สูญเสียโอกาสทางการศึกษารวมทั้งเกิดผลกระทบทางสังคมโดยที่ความสัมพันธ์กับชุมชนเปลี่ยนแปลงไป (2) สงครามยาเสพติดส่งผลกระทบต่อทุนเดิมทางสังคมของกลุ่มชาติพันธุ์ในฐานะที่เป็นส่วนหนึ่งของสังคมไทย ทำให้ความสัมพันธ์กับสังคมไทยเปลี่ยนแปลงไป หวาดกลัวหวาดระแวง หมดความเชื่อมั่นต่อนโยบายรัฐ ลดคุณค่าของตนเองและหมดความภาคภูมิใจในชาติพันธุ์ นอกจากนั้นยังได้ส่งผลกระทบต่อกระบวนการยุติธรรมในฐานะที่เป็นทุนทางสังคม เนื่องจากปัญหาด้านวิธีการแก้ไขปัญหาอาชญากรรม เช่น การจัดทำบัญชีดำ การฆ่าตัดตอน การวิสามัญฆาตกรรม และจากการใช้วาทกรรมความรุนแรง และ (3) ทุนทางสังคมเกิดขึ้นท่ามกลางแก้ปัญหาจากผลกระทบ ซึ่งพบจากการช่วยเหลือกัน การเห็นอกเห็นใจกัน การไม่ซ้ำเติมกัน และที่สำคัญพบว่ามีทุนทางสังคมที่เป็นสะพานเชื่อมความสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มสังคม โดยการกระตุ้นจากกระบวนการประชาสังคมโดยมีการสื่อสารเป็นปัจจัยหนุน และเป็นเงื่อนไขสำคัญไปสู่การเรียนรู้ร่วมกันของสังคม