ประสิทธิภาพของสารสกัดเมล็ดหว้า Syzygium cumini (L.) Skeels ต่อการยับยั้งการเจริญของ Escherichia coli และ Salmonella spp. และการประยุกต์กับใบโหระพา

Abstract

งานวิจัยนี้ศึกษาภาวการณ์สกัดสารประกอบฟีนอลิกจากเมล็ดหว้า โดยการศึกษาอิทธิพลของตัวทำละลาย (น้ำกลั่น และเอทานอลความเข้มข้นร้อยละ 50 และ 95) ระยะเวลาสกัด (1 - 8 ชั่วโมง) และ อุณหภูมิที่ใช้สกัด (อุณหภูมิห้อง อุณหภูมิ 45 และ 80 องศาเซลเซียส และการสกัดด้วยชุดสกัดชอกห์เล็ต) ที่มีต่อปริมาณสารประกอบฟีนอลิกและสารฟลาโวนอยด์ทั้งหมด ปริมาณสารสกัดแห้ง ความเข้มข้นของสาร ประกอบฟีนอลิกและสารฟลาโวนอยด์ และฤทธิ์การยับยั้งการเจริญของแบคทีเรียก่อโรคของสารสกัดที่ได้ แบคทีเรียที่ใช้ทดสอบ ได้แก่ Escherichia coli (E. coli) ATCC 25922 และ Salmonella Typhimurium (S. Typhimurium) ATCC 13311 ซึ่งเป็นแบคทีเรียแกรมลบ และ Staphylococcus aureus (S. aureus) ATCC 25923 ซึ่งเป็นแบคทีเรียแกรมบวก ผลการทดลองที่ได้พบว่า สารสกัดจากเอทานอลความเข้มข้นร้อยละ 50 ให้ปริมาณสารประกอบฟีนอลิกและสารฟลาโวนอยด์ทั้งหมด ปริมาณสารสกัดแห้ง รวมถึงความเข้ม ข้นของสารประกอบฟีนอลิกและสารฟลาโวนอยด์สูงสุดอย่างมีนัยสำคัญ (p<0.05) แต่พบว่าระยะเวลาการสกัดที่แตกต่างกันำม่ทำให้ปริมาณสารประกอบฟีนอลิกและสารฟลาโวนอยด์ทั้งหมดแตกค่างกันอย่างมีนัย สำคัญ เมื่อนำสารสกัดเมล็ดหว้าจากตัวทำอละลายต่าง ๆ ที่ทำการสกัดเป็นเวลา 1 ชั่วโมง มาทดสอบฤทธิ์ในการยับยั้งแบคทีเรีย E. coli, S. Typhimurium และ S. aureus พบว่าสารสกัดจากเอทานอลความเข้มข้นร้อยละ 50 และ 95 สามารถยับยั้งแบคทีเรียได้ดีกว่าสารสกัดจากน้ำกลั่น ดังนั้น จึงเลือกการสกัด ด้วยเอทานอลความเข้มข้นร้อยละ 50 เวลาสกัด 1 ชั่วโมง มาศึกษาอุณหภูมิที่ใช้สกัดต่อไป ซึ่งพบว่าการสกัดด้วยชุดสกัดชอกห์เล็ตให้ปริมาณสารประกอบฟีนอกลิกและสารฟลาโวนอยด์ทั้งหมด รวมถึงปริมาณสาร สกัดแห้งต่ำสุด แต่ให้ความเข้มข้นของสารประกอบฟีนอลิกและสารฟลาโวนอยด์สูงสุดอย่างมีนัยสำคัญ อย่าง ไรก็ตาม พบว่าอุณหภูมิของสารสกัดไม่ส่งผลให้ความสามารถในการยับยั้งแบคทีเรียแตกต่างกัน ดังนั้น การ สกัดที่อุณหภูมิห้องจึงถูกเลือกเป็นอุณหภูมิสกัดที่เหมาะสม และเมื่อนำสารสกัดเมล็ดหว้าที่สกัดด้วยภาวะเหมาะสมดังกล่าวมาใช้ล้างโหระพาสดเพื่อลดจำนวนแบคทีเรีย พบว่าการแช่โหระพาสดด้วยสารสกัดเมล็ดหว้าที่ความเข้มข้นเท่ากับ 4 MBC (25 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร) เป็นเวลา 10 นาที สามารถลดจำนวนแบคทีเรียทั้งหมดและ E. coli ได้อย่างมีนัยสำคัญ อีกทั้งยังลดจำนวน E. coli ให้มีปริมาณไม่เกินข้อกำหนด ด้านความปลอดภัยสินค้าเกษตรและอาหารของประเทศไทย และจากการศึกษาอายุการเก็บรักษาสารสกัดเมล็ดหว้าในขวดสีชาปิดสนิทที่อุณหภูมิห้อง (27  2 องศาเซลเซียส) พบว่าหากต้องการให้สารสกัดเมล็ดหว้ายังคงมีฤทธิ์ด้านจุลินทรีย์ ระยะเวลาการเก็บรักษาไม่ควรนานเกินกว่า 3 เดือน