รูปแบบกิจกรรมศิลปะเพื่อสร้างความเข้าใจเรื่องอัตลักษณ์และความหลากหลายทางเพศสำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1. เพื่อศึกษารูปแบบการจัดกิจกรรมศิลปะเพื่อสร้างความเข้าใจเรื่องอัตลักษณ์และความหลากหลายทางเพศ 2. เพื่อพัฒนารูปแบบกิจกรรมศิลปะเพื่อสร้างความเข้าใจเรื่องอัตลักษณ์และความหลากหลายทางเพศที่เหมาะสมกับนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนต้น การวิจัยนี้เป็นการวิจัยและพัฒนา กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยเป็นการเลือกแบบเจาะจง (Purposive sampling) แบ่งออกเป็น 5 กลุ่ม ประกอบด้วย 1. ผู้เชี่ยวชาญด้านสันติวัฒนธรรม จำนวน 3 คน 2. ผู้เชี่ยวชาญด้านการให้ความรู้เรื่องความหลากหลายทางเพศ จำนวน 3 คน 3. ผู้เชี่ยวชาญด้านกิจกรรมศิลปศึกษา จำนวน 3 คน 4. ครูผู้สอนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น จำนวน 3 คน และ 4. นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา จำนวน 30 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ 1. แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง 2. แบบวัดความเข้าใจเรื่องอัตลักษณ์และความหลากหลายทางเพศ 3. แบบสังเกตพฤติกรรม และ 4. แบบประเมินความพึงพอใจ การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยการหาค่าเฉลี่ย ร้อยละ ความถี่ ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า กิจกรรมศิลปะเพื่อสร้างความเข้าใจเรื่องอัตลักษณ์และความหลากหลายทางเพศสำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้นที่พัฒนาขึ้นประกอบด้วย 4 หลักการ (ERES) ดังนี้1) การสร้างความรู้ซึ้งถึงความรู้สึก (E: Empathy) ผ่านการสร้างสรรค์ผลงานศิลปะ 2) การสร้างบทบาทสมมติ (R: Role Acting) โดยการสวมบทบาทสมมติผ่านหุ่นละคร 3) การจัดกิจกรรมแลกเปลี่ยนความคิดเห็น (E: Exchanging) เป็นการจัดกิจกรรมแลกเปลี่ยนความคิดเห็นหลังเข้าร่วมกิจกรรม เพื่อสะท้อนสิ่งที่ได้เรียนรู้กับเพื่อนร่วมชั้น และ4) การแบ่งปัน และมีส่วนร่วมในความสำเร็จ (S: Sharing) โดยการนำผลงานศิลปะมาจัดแสดงร่วมกับเพื่อนร่วมชั้น เมื่อนำกิจกรรมฯไปใช้กับกลุ่มตัวอย่าง พบว่า ค่าเฉลี่ยของความเข้าใจเรื่องอัตลักษณ์และความหลากหลายทางเพศด้านที่มีความเปลี่ยนแปลงด้านความเข้าใจมากที่สุดคือ ด้านความเข้าใจเรื่องความหลากหลายทางเพศอยู่ในระดับ มาก ( x̄ = 3.63)

ผลการสำรวจความพึงพอใจต่อกิจกรรมหลังการทดลอง พบว่า ความพึงพอใจโดยภาพรวมอยู่ในระดับมาก ( x̄ = 4.10, S.D. = 0.78) ซึ่งประเด็นที่ผู้เรียนพึงพอใจมากที่สุด คือ ด้านสื่อและอุปกรณ์ที่ใช้ในการจัดกิจกรรมศิลปะฯ ( x̄ = 4.37, S.D. = 0.59) มีข้อเสนอแนะ ดังนี้ 1. นำกิจกรรมไปปรับใช้ร่วมกับรายวิชาพื้นฐาน อาทิเช่น รายวิชาสุขศึกษานำไปปรับใช้ร่วมกิจกรรมให้ความรู้เรื่องสุขภาวะทางเพศ รายวิชาภาษาไทย โดยการเขียนคำขวัญรณรงค์เรื่องอัตลักษณ์และความหลากหลายทางเพศ เป็นต้น 2. สามารถนำกิจกรรมไปปรับใช้กับผู้เรียนต่างช่วงชั้น เพื่อสร้างความเข้าใจเรื่องอัตลักษณ์และความหลากหลายทางเพศกับหลากหลายกลุ่มมากยิ่งขึ้น 3. สามารถนำกิจกรรมสร้างความเข้าใจฯ ไปใช้ร่วมกับหน่วยงานภายนอก อาทิเช่น เป็นกิจกรรมส่วนหนึ่งของค่ายเยาวชน จัดกิจกรรมภายในชมรม เป็นต้น 4. ในสังคมมีความแตกต่างหลากหลาย สามารถทำความเข้าใจถึงความแตกต่างของผู้อื่นโดยการสร้างความรู้ซึ้งถึงความรู้สึกผ่านกิจกรรม 5. นำกิจกรรมการสร้างบทบาทสมมติไปใช้ในการสวมบทบาทว่าเราอยู่ในสถานการณ์เดียวกับกลุ่มบุคคลที่มีอัตลักษณ์และความหลากหลายทางเพศ 6. นำกิจกรรมสุนทรียสนทนามาใช้ในชีวิตประจำวันมากขึ้น โดยเฉพาะกับผู้ที่มีความแตกต่างจากตนเอง ทำให้สามารถเข้าใจในตัวผู้อื่นได้มากขึ้น