โครงสร้างประชากรของกุ้งในบริเวณป่าชายเลนปากแม่น้ำท่าจีน จังหวัดสมุทรสาคร

Abstract

ศึกษาโครงสร้างของประชากรกุ้งในบริเวณป่าชายเลนปากแม่น้ำท่าจีน จังหวัดสมุทรสาครโดยเก็บตัวอย่างทุก 2 เดือน เป็นระยะเวลา 13 เดือน ตั้งแต่เดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2540 ถึงเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2541 รวม 7 สถานี การเก็บตัวอย่างใช้เรืออวนรุนขนาดเล็กลาก ในช่วงเวลากลางวันและกลางคืนพบกุ้งทั้งหมด 5 ครอบครัว 9 สกุล 18 ชนิด ได้แก่ กุ้งดีดขันครอบครัว Alpheidae สกุล Alpheus ชนิด Alpheus euphrosyne และ Alpheus rapacida กุ้งฝอยครอบครัว Hippolytidae สกุล Latreutes ชนิด Latreutes mucronatus ครอบครัว Palaemonidae สกุล Exopalaemon ชนิด Exopalaemon styliferus (กุ้งหัวมีดโกน) สกุล Macrobrachium ชนิด Macrobrachium equidens (กุ้งกระต่อม), Macrobrachium mirabile (กุ้งฝอย) และ Macrobrachium rosenbergii (กุ้งก้ามกราม) กุ้งฝอยสกุล Palaemon ชนิด Palaemon semmelinkii และ Palaemon sewelli ครอบครัว Penaeidae สกุล Metapenaeus ชนิด Metapenaeus affinis (กุ้งโอคัก), Metapenaeus brevicornis (กุ้งหัวมัน) และ Metapenaeus ensis (กุ้งตะกาด) สกุล Parapenaeopsis ชนิด Parapenaeopsis hungerfordi (กุ้งปล้อง) และสกุล Penaeus ชนิด Penaeus merguiensis (กุ้งแชบ๊วย) และ Penaeus monodon (กุ้งกุลาดำ) กุ้งเคยครอบครัว Sergestidae สกุล Acetes ชนิด Acetes indicus, Acetes japonicus และ Acetes vulgaris โดยกุ้งที่พบเป็นชนิดเด่นคือกุ้งแชบ๊วย Penaeus merguiensis รองลงมาเป็นกุ้งกระต่อม Macrobrachium equidens, กุ้งปล้อง Parapenaeopsis hungerfordi และกุ้งตะกาด Metapenaeus ensis ตามลำดับ ส่วนกุ้งเคย Acetes indicus และ Acetes vulgaris พบเป็นชนิดเด่นในช่วงเวลากลางคืนเท่านั้น พบผลผลิตของกุ้งมีความแตกต่างกันในช่วงเวลากลางวันและกลางคืน โดยผลผลิตของกุ้งในช่วงเวลากลางคืนสูงกว่า พบการกระจาย ความชุกชุมและผลผลิตของกุ้งสูงสุดในบริเวณฝั่งบางหญ้าแพรก ปัจจัยสำคัญที่เป็นตัวจำกัดการกระจาย ความชุกชุมและผลผลิตของกุ้งในบริเวณนี้ ได้แก่ ความเค็มของน้ำ โดยพบว่า การกระจาย ความชุกชุมและผลผลิตของกุ้งต่ำสุดในช่วงฤดูฝน พ.ศ. 2540 เมื่อศึกษาการกระจายของกุ้งขนาดต่างๆ กันพบกุ้งอยู่ในระยะวัยรุ่นจนถึงระยะเต็มวัย โดยความชุกชุมของกุ้งในแต่ละวัยแตกต่างกันไปในแต่ละฤดู แสดงให้เห็นถึงความสำคัญของป่าชายเลนในบริเวณนี้ ในแง่ของการเป็นแหล่งอาศัยและอนุบาลของกุ้ง สำหรับการศึกษาองค์ประกอบชนิดของอาหารในกระเพาะอาหาร ของกุ้งชนิดที่สำคัญทางเศรษฐกิจพบว่ากุ้งเป็นสัตว์ ที่กินอาหารทั้งที่เป็นพืชและสัตว์ (omnivorous) พบอัตราส่วนของพืชร้อยละ 63.74 และอัตราส่วนของสัตว์ร้อยละ 36.26 ส่วนการศึกษาองค์ประกอบสารอินทรีย์ในอาหาร ในกระเพาะอาหารของกุ้งชนิดที่สำคัญทางเศรษฐกิจ พบอัตราส่วนของสารอินทรีย์คาร์บอนต่อสารอินทรีย์ไนโตรเจน โดยเฉลี่ยเป็น 5.63 การศึกษาครั้งนี้แสดงให้เห็นถึงความสำคัญของป่าชายเลน ในบริเวณนี้ในแง่ของการเป็นแหล่งอาหารของกุ้ง และพบว่ากุ้งมีการแบ่งสรรการใช้ทรัพยากร เพื่อลดการแก่งแย่งอาหารกันโดยมีอัตราส่วนของอาหารแต่ละชนิด แตกต่างกันและมีการหากินทั้งในบริเวณผิวหน้าดินและในมวลน้ำ