สภาร่างรัฐธรรมนูญกับการร่างรัฐธรรมนูญตามแนวรัฐธรรมนูญนิยม

Abstract

ในรัฐเสรีประชาธิปไตย แนวคิดรัฐธรรมนูญนิยม (Constitutionalism) ในฐานะที่เป็นแนวคิดพื้นฐานในการจัดทำรัฐธรรมนูญ เพื่อเป็นหลักประกันสิทธิและเสรีภาพของประชาชน และการจำกัดการใช้อำนาจรัฐ ได้เป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้ประเทศทั้งหลายเหล่านั้น มีรัฐธรรมนูญที่สามารถจัดระบบความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับประชาชน ตลอดจนองค์กรทางการเมืองต่างๆ ได้อย่างเหมาะสม มีประสิทธิภาพ และมีความชอบธรรม อันนำมาซึ่งระบอบรัฐธรรมนูญที่มีความมั่นคงได้ แต่สำหรับในประเทศไทย จากการศึกษาพบว่า การจัดทำรัฐธรรมนูญซึ่งมีที่มาจากวิธีการยกร่างรัฐธรรมนูญ ที่มิได้เกิดจากการวิเคราะห์สภาพปัญหาที่เกิดขึ้นก่อนการยกร่างรัฐธรรมนูญอย่างเป็นระบบ ได้เป็นสาเหตุสำคัญซึ่งทำให้แนวคิดรัฐธรรมนูญนิยม ไม่อาจสถาปนาขึ้นในระบอบรัฐธรรมนูญไทยได้อย่างสมบูรณ์ และเป็นผลให้รัฐธรรมนูญซึ่งเคยมีการบังคับใช้ในจำนวนมากถึง 15 ฉบับ ตลอดช่วงระยะเวลา 60 กว่าปีที่ผ่านมา ไม่อาจแก้ไขปัญหาของระบบการเมืองไทยได้ อย่างไรก็ตาม การจัดตั้งองค์กรพิเศษ เพื่อทำหน้าที่ในการจัดทำร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ทั้งฉบับ ในรูปแบบของ "สภาร่างรัฐธรรมนูญ" โดยรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 6) พุทธศักราช 2539 ภายใต้องค์ประกอบและกระบวนการร่างรัฐธรรมนูญในสาระสำคัญที่แตกต่างไปจากการจัดทำร่างรัฐธรรมนูญโดยสภาร่างรัฐธรรมนูญในชุดอื่นใด และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง ด้วยวิธีการยกร่างรัฐธรรมนูญที่สภาร่างรัฐธรรมนูญได้กำหนดแนวทางในการยกร่างรัฐธรรมนูญไว้อย่างชัดเจน โดยคำนึงถึงสภาพปัญหาของระบบการเมืองไทย และวิเคราะห์หามาตรการและกลไกในการแก้ไขปัญหาไว้อย่างเป็นระบบ ได้เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ร่างรัฐธรรมนูญ ที่สภาร่างรัฐธรรมนูญจัดทำขึ้น ซึ่งต่อมาได้รับการประกาศและมีผลบังคับใช้เป็นรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 มีเนื้อหาและหลักการในสาระสำคัญที่สอดคล้องกับแนวคิดรัฐธรรมนูญนิยมมากกว่าที่เคยปรากฏในรัฐธรรมนูญฉบับใด รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 จึงเปรียบเสมือนจุดเริ่มต้นสำคัญ ในการสถาปนาแนวคิดรัฐธรรมนูญนิยมให้เกิดขึ้นอย่างสมบูรณ์และถาวรในระบอบรัฐธรรมนูญไทย อันจะเป็นผลให้ประเทศไทยได้มีระบบการปกครอง ที่มีความชอบธรรมและมีประสิทธิภาพดังเช่นนานาอารยะประเทศ