การชำระหนี้กองมรดก

Abstract

ภายใต้บทบังคับแห่ง ป.พ.พ. มาตรา 1599 และ 1600 กองมรดกอันประกอบด้วยทรัพย์สิน และหนี้สินของเจ้ามรดกย่อมตกทอดแก่ทายาททันทีที่เจ้ามรดกตาย ผลก็คือทายาทจะมีกรรมสิทธิ์ในทรัพย์มรดกทันทีที่เจ้ามรดกตาย และต้องรับผิดชำระหนี้ของเจ้ามรดกด้วย ซึ่งในจุดนี้อาจก่อให้เกิดปัญหาในทางทฤษฎีที่สำคัญ เพราะกองทรัพย์สินสองกองเป็นของทายาทแต่เพียงผู้เดียว จึงเป็นปัญหาว่าสิทธิของเจ้าหนี้กองมรดกกับสิทธิของเจ้าหนี้ส่วนตัวของทายาทในการบังคับชำระหนี้เอาแก่ทรัพย์มรดกนั้น สิทธิใดควรจะดีกว่ากัน ดังนั้นวิทยานิพนธ์ฉบับนี้จะได้มุ่งวิเคราะห์ถึงปัญหาดังกล่าว ตลอดจนศึกษาถึงปัญหาต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับสิทธิประการอื่นของเจ้าหนี้กองมรดก ซึ่งเกี่ยวข้องกับการชำระหนี้กองมรดก การวิเคราะห์เชิงเปรียบเทียบกับกฎหมายต่างประเทศเป็นสิ่งจำเป็นที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ เพราะ ป.พ.พ. มีพื้นฐานมาจากประมวลกฎหมายของประเทศตะวันตกที่สำคัญ ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งประมวลกฎหมายแพ่งฝรั่งเศส และเยอรมัน เป็นที่ประจักษ์แล้วว่า ปัญหานี้ซึ่งเป็นการขัดกันแห่งสิทธิของเจ้าหนี้สองประเภท จะไม่เกิดขึ้นในกฎหมายมรดกเก่าของไทย ทั้งนี้เพราะในกฎหมายนั้นถือว่า ทรัพย์มรดกของลูกหนี้เป็นของเจ้าหนี้ ซึ่งเจ้าหนี้กองมรดกมีสิทธิบังคับชำระหนี้ได้ก่อนเจ้าหนี้ส่วนตัวของทายาท ดังปรากฎในคำพิพากษาฎีกาที่ 730/2476 จากการศึกษา ป.พ.พ. บรรพ 6 อย่างลึกซึ้งจึงพบว่ามีข้อบกพร่องบางประการอยู่นั่นคือ เจ้าหนี้กองมรดกและเจ้าหนี้ส่วนตัวของทายาทมีสิทธิเหนือทรัพย์มรดก ซึ่งตกเป็นของทายาทอย่างเท่าเทียมกัน อันก่อให้เกิดความเสื่อมสิทธิแก่เจ้าหนี้กองมรดกอย่างไม่เป็นธรรม หลังจากที่ได้ศึกษาเชิงเปรียบเทียบถึงทางแก้ปัญหานี้ ซึ่งได้ปรากฎในประมวลกฎหมายแพ่งของประเทศตะวันตกส่วนใหญ่แล้ว ดูเหมือนว่าระบบกฎหมายของฝรั่งเศสในเรื่องการแยกกองทรัพย์สิน เพื่อการบังคับชำระหนี้ของเจ้าหนี้สองประเภทกล่าวคือ แยกเป็นกองมรดกของผู้ตายและกองทรัพย์สินของทายาท เป็นวิถีทางที่เหมาะสมที่สุดในการนำมาใช้ใน ป.พ.พ. ซึ่งอาจกระทำได้โดยการแก้ไขปรับปรุง ป.พ.พ. บรรพ 6 ในปัจจุบันนี้นั่นเอง