อิทธิพลของสภาพทางธรณีวิทยาและสภาพการผุพังของลุ่มน้ำบางปะกง ที่มีผลต่อปริมาณแคตไออนรวมในแม่น้ำ

Abstract

ตัวอย่างน้ำผิวดินจากลุ่มน้ำบางปะกงจำนวน 24 ตัวอย่างที่เก็บจาก 2 ช่วงฤดู คือ ช่วงปลายฤดูฝนและช่วงปลายฤดูแล้ง ถูกนำมาศึกษาองค์ประกอบของส่วนที่อยู่ในรูปสารละลาย โดยการวิเคราะห์หาปริมาณโซเดียมไอออน, โปแตสเซียมไอออน, แคลเซียมไอออน, แมกนีเซียมไอออน, ไบคาร์บอเนตไอออน, คลอไรด์ไอออน, และซิลิเคตไอออน แคตไอออนหลักสี่ชนิด คือ โซเดียมไอออน โปแตสเซียมไอออนแคลเซียมไอออน และแมกนีเซียมไอออน ถูกนำมาพิจารณาในรูปของปริมาณแคตไอออนรวม (total cation charge : TZ+) น้ำผิวดินในลุ่มน้ำบางปะกงช่วงปลายฤดูฝน (564 ถึง 4,589 mueq/L) มีปริมาณแคตไอออนรวมต่ำกว่าช่วงปลายฤดูแล้ง (826 ถึง 6,410 mueq/L) ซึ่งเป็นผลมาจากการเจือจาง (dilution effect) ของน้ำฝนน้ำผิวดินในพื้นที่ลุ่มน้ำบางปะกงถูกจำแนกได้เป็น 2 ชนิด คือ น้ำผิวดินที่มีปริมาณแคตไอออนรวม อยู่ระหว่าง 450 ถึง 3,000 mueq/L และน้ำผิวดินที่มีปริมาณแคตไอออนรวมมากกว่า 3,000 mueq/L น้ำผิวดินชนิดแรกนั้นน่าจะอยู่ภายใต้อิทธิพลของการผุพังของหินตะกอนทะเล ชั้นตะกอนสีแดง และหินอัคนีที่พบอยู่ในพื้นที่ลุ่มน้ำ ส่วนน้ำผิวดินชนิดที่สองน่าจะได้รับอิทธิพลจากการปนเปื้อนของน้ำเค็มที่ลุกล้ำเข้ามาในพื้นที่ลุ่มน้ำ นอกจากนี้ เมื่อพิจารณาอิทธิพลของสภาพทางธรณีวิทยาที่มีต่อองค์ประกอบของน้ำผิวดินด้วยเทคนิคสมดุลโดยมวล พบว่า องค์ประกอบทางเคมีของน้ำผิวดินในช่วงปลายฤดูแล้งอยู่ใต้อิทธิพลของกระบวนการแลกเปลี่ยนแคตไอออน ขณะที่ในช่วงปลายฤดูฝนส่วนใหญ่ อยู่ภายใต้อิทธิพลของการผุพังของหินซิลิเกตในกลุ่มอัลไบต์ และมีบางส่วนถูกควบคุมโดยกระบวนการแลกเปลี่ยนแคตไอออน อิทธิพลของสภาพทางธรณีวิทยาและสภาพการผุพังที่มีต่อองค์ประกอบทางเคมีของน้ำผิวดินในลุ่มน้ำบางปะกงน่าจะเห็นได้ชัดเจนที่สุดในช่วงฤดูฝนถึงปลายฤดูฝนเมื่อการผุพังและการพัดพาเกิดขึ้นสูงสุด