การใช้ยาปฏิชีวนะในผู้ป่วยโรคปอดบวมที่เกิดในชุมชนที่เข้ารักษาในโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์

Abstract

ศึกษาข้อมูลการใช้ยาปฏิชีวนะในการรักษาแบบคาดการณ์ของโรคปอดบวมที่เกิดใน ชุมชน ศึกษาชนิดและความไวของเชื้อแบคทีเรียต่อการรักษาแบบคาดการณ์ รวมทั้งศึกษาปัญหาจากการรักษาด้วยยาปฏิชีวนะของผู้ป่วยโรคปอดบวม ที่เกิดในชุมชนที่เข้ารักษาในโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคม 2545 ถึง วันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2546 ผู้ป่วยได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์ว่าเป็นโรคปอดบวมที่เกิดในชุมชนมี 57 ราย อายุเฉลี่ย 58.6+-21.1 ปีและค่ามัธยฐาน 65.0 ปี ผู้ป่วยได้รับยาปฏิชีวนะก่อนมาโรงพยาบาล 40.4% ระยะเวลาเฉลี่ยที่ผู้ป่วยเข้ารักษาในโรงพยาบาล 8.6+-9.2 วัน ค่ามัธยฐาน 6.0 วัน มีผู้ป่วยเสียชีวิต 7 ราย โดย 4 ใน 7 รายเสียชีวิตจากโรคประจำตัวและอีก 3 รายเสียชีวิตจากโรคปอดบวมที่เกิดในชุมชน ผู้ป่วย 50 รายหายเป็นปกติภายหลังเข้ารักษาในโรงพยาบาล มีผู้ป่วย 29 จาก 44 ราย (65.9%) ที่มาพบแพทย์ตามนัดแบบผู้ป่วยนอก มีการส่งตัวอย่างเสมหะย้อมสีแกรม 68.4% พบเชื้อแกรมบวกทรงกลมคู่มากที่สุด 43.5% และมีการส่งเพาะเชื้อจากตัวอย่างเสมหะ 70.2% สำหรับเชื้อก่อโรคที่แท้จริงพบจากตัวอย่างเลือดและบริเวณปราศจากเชื้อ คือ S. pneumoniae 40.0% Streptococcus gr.F 40.0% และ Proteus mirabilis 20.0% เชื้อก่อโรคที่เป็นไปได้จากการตรวจทางเซรุ่มวิทยาและวิธี polymerase chain reaction คือ เชื้อ M. pneumoniae และเชื้อก่อโรคที่อาจเป็นไปได้จากตัวอย่างเสมหะที่พบมาก 3 อันดับแรก คือ เชื้อ H. influenzae 27.3%, เชื้อ P. aeruginosa 18.2% และเชื้อ E. coli 9.1% สำหรับผลการทดสอบความไวของเชื้อต่อยาปฏิชีวนะ พบว่า เชื้อ S. pneumoniae มีความไวต่อยาเพนนิซิลลิน แวนโคมัยซิน เซโฟแทกซีมและมีโรพีเนม เชื้อ Streptococcus gr.F มีความไวต่อยาเพนนิซิลลิน คลินดามัยซิน อิริโทรมัยซิน คลอแรมเฟนิคอล เจนตามัยซิน แวนโคมัยซิน เซโฟแทกซีมและมีโรพีเนม เชื้อ H. influenzae มีความไวต่อยาแอมพิซิลลิน อะม็อกซิซิลลิน/กรดคลาวูลานิค ซิโพรฟล็อกซาซิน เซฟไตรอะโซนและอิมิพีเนม เชื้อ P. aeruginosa มีความไวต่อยาซิโพรฟล็อกซาซิน และเชื้อ E. coli มีความไวต่อยาเจนตามัยซิน ซัลเพอราโซน ทาโซซิน เซฟไตรอะโซน เซฟแทซิดีม อิมิพีเนม เซฟไพโรม มีโรพีเนมและเซฟีพีม สำหรับยาปฏิชีวนะที่แพทย์ใช้ในการรักษาแบบคาดการณ์มากที่สุดคือ ยากลุ่มเซฟาโลสปอรินรุ่นที่ 3 33.3% รองลงมาคือ กลุ่มเซฟาโลสปอรินรุ่นที่ 3 ใช้ร่วมกับกลุ่มมาโครไลด์และกลุ่มมาโครไลด์ 19.3% และ 14.0% ตามลำดับ ซึ่งระยะเวลาที่ใช้ยาปฏิชีวนทั้งที่โรงพยาบาลและที่บ้านเฉลี่ยคือ 14.6+-9.4 วันและค่ายาปฏิชีวนะโดยเฉลี่ยต่อผู้ป่วย 1 ราย คือ 6,086 บาท ยาปฏิชีวนะแบบรับประทานที่ผู้ป่วยได้รับกลับไปรักษาต่อที่บ้านคือ อะม็อกซิซิลลิน/กรดคลาวูลานิคและเซฟดิเนีย 21.7% เท่ากัน จากการศึกษานี้ พบปัญหาจากการรักษาด้วยยา 21.0% โดยปัญหาที่พบมากที่สุดคือ ผู้ป่วยได้รับยาไม่เหมาะสมและผู้ป่วยได้รับยาที่ถูกต้องในขนาดที่มากเกินไป 33.3% เท่ากัน ซึ่งเป็นเหตุการณ์ที่ยังไม่ส่งผลต่อการรักษา แต่เป็นสิ่งที่ควรระวังและใช้ในการติดตามผู้ป่วยต่อไป