ฤตุสํหาร : ฤดูกาลกับชีวิต

Abstract

ศึกษากวีนิพนธ์เรื่องฤตุสํหาร ซึ่งเป็นวรรณคดีสันสกฤตประเภทขัณฑกาพย์ ตามทฤษฎีกวีนิพนธ์สันสกฤต ศึกษาศัพท์และสภาพธรรมชาติที่สัมพันธ์กับวรรณคดี และเปรียบเทียบฤตุสํหารกับวรรณคดีไทยที่มีลักษณะใกล้เคียง การวิจัยครั้งนี้สรุปได้ว่า ผู้ประพันธ์ฤตุสํหารใช้จินตนาการอยู่บนพื้นฐานทฤษฎีวรรณคดีสันสกฤต พรรณนาสภาพธรรมชาติ 3 กลุ่ม ได้แก่ (1) แผ่นดินและต้นไม้ (2) ชีวิตสัตว์ และ (3) ชีวิตมนุษย์ ฤตุสํหารดีเด่นด้วยอรรถาลังการประเภทสวภาโวกติ คือการพรรณนาธรรมชาติตามที่เป็นจริง มีวรรณคดีไทย 3 เรื่องคล้ายคลึงกับฤตุสํหาร ได้แก่ ทวาทศมาสโคลงดั้น กาพย์ห่อโคลงนิราศธารโศก และนิราศเดือน ทั้ง 3 เรื่องนี้ใช้กลวิธีในการพรรณนาคล้ายกับฤตุสํหาร ทว่ามีแก่นเรื่องต่างกัน วิทยานิพนธ์ฉบับนี้แบ่งออกเป็น 6 บท บทแรกเป็นบทนำ บทที่ 2 ชื่อว่า กาลิทาสและฤตุสํหารว่าด้วยกาลิทาส ผู้ประพันธ์ฤตสํหาร ความหมายและลักษณะของขัณฑกาพย์ตามแนวทฤษฎีกวีนิพนธ์สันสกฤต ฤดูกาลของอินเดีย และฉันทลักษณ์ที่ปรากฏในฤตุสํหาร บทที่ 3 ว่าด้วยอลังการในฤตุสํหาร เป็นการศึกษาว่าด้วยการตกแต่งถ้อยคำในฤตุสํหารตามทฤษฎีวรรณคดีสันสกฤต ได้แก่ ศัพทาลังการ อรรถาลังการ คุณ ธวนิ และรีติ บทที่ 4 ชื่อว่าชีวิตกับการพรรณนาในฤตุสํหาร เป็นการศึกษาวิเคราะห์บทประพันธ์ในแง่เนื้อหาและการพรรณนา บทที่ 5 ว่าด้วยวรรณคดีไทยที่มีลักษณะใกล้เคียงกับฤตุสํหาร เป็นการศึกษาเปรียบเทียบฤตุสํหารกับวรรณคดีไทยอีก 3 เรื่อง บทที่ 6 เป็นการสรุปผลการวิจัยและข้อเสนอแนะ