พฤติกรรมและทัศนคติของผู้ใช้บริการรถตู้โดยสารที่ให้บริการในเขตชุมชนชานเมือง

Abstract

ศึกษาถึงทัศนคติของผู้เดินทางและตรวจสอบอิทธิพลของทัศนคติในเชิงจิตวิทยา ที่ส่งผลต่อเจตนาในการใช้บริการรถตู้โดยสาร โดยศึกษาจากกลุ่มผู้เดินทางที่พักอาศัยอยู่ในเขตชุมชนชานเมืองฝั่งตะวันตกของกรุงเทพมหานคร ข้อมูลที่ใช้ในการวิเคราะห์ได้มาจากการสัมภาษณ์และแบบสอบถาม สำหรับตัวแปรทางด้านทัศนคติที่ใช้ในการศึกษา ได้แก่ เจตคติต่อพฤติกรรม พันธะทางจริยธรรม การคล้อยตามกลุ่มอ้างอิง การรับรู้ความสามารถในการควบคุมพฤติกรรม และเจตนาในการกระทำพฤติกรรม โดยความสัมพันธ์ภายในแบบจำลองมาจากทฤษฎีทางจิตวิทยา หรือ The theory of planned behavior (TPB) พฤติกรรมของผู้เดินทางแสดงโดยสถิติเชิงพรรณนา ส่วนปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อทัศนคติของผู้เดินทางด้วยรถตู้โดยสาร วิเคราะห์โดยสถิติเชิงอนุมาน การตรวจสอบความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรเชิงจิตวิทยากับเจตนาในการใช้รถตู้โดยสาร วิเคราะห์โดยแบบจำลองสมการโครงสร้าง หรือ Structural Equation Modeling (SEM) ผลการวิจัยจากกลุ่มตัวอย่างจำนวน 415 ตัวอย่าง พบว่า เพศของผู้เดินทางมีอิทธิพลต่อทัศนคติของผู้เดินทาง การทดสอบความแตกต่างของทัศนคติระหว่างกลุ่มผู้ใช้บริการรถตู้โดยสารและกลุ่มผู้ไม่ใช้บริการรถตู้โดยสาร พบว่าทั้ง 2 กลุ่มมีทัศนคติต่อการใช้รถตู้โดยสารที่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันของแบบจำลองพบว่า ตัวแปรสังเกตได้มีความสอดคล้องกับตัวแปรแฝงเป็นอย่างดี เมื่อพิจารณาความสัมพันธ์โครงสร้างเชิงสาเหตุพบว่า แบบจำลองสมมติฐานมีความกลมกลืนกับข้อมูลเชิงประจักษ์อยู่ในเกณฑ์ดี เมื่อพิจารณาค่าสัมประสิทธิ์อิทธิพลของแบบจำลองทั้งสองพบว่า เจตนาในการใช้รถตู้โดยสารสามารถอธิบายได้จากตัวแปรแฝงภายในอันได้แก่ การรับรู้ความสามารถในการควบคุมพฤติกรรม การคล้อยตามกลุ่มอ้างอิง และเจตคติต่อพฤติกรรม ตามลำดับ โดยความสัมพันธ์มีนัยทางสถิติที่ 0.01 และมีค่าสัมประสิทธิ์อิทธิพล เท่ากับ 0.27 0.25 และ 0.24 ตามลำดับ หากพิจารณาความสัมพันธ์ของแบบจำลอง พบว่า ตัวแปรเชิงทัศนคติสามารถอธิบายความแปรปรวนของเจตนาในการใช้รถตู้โดยสารของผู้เดินทางได้ 39%