ชาวดอยไร้สัญชาติกับอัตลักษณ์ : ศึกษากรณีกลุ่มชาติพันธุ์อาข่า หมู่บ้านพญาไพรเล่ามา จังหวัดเชียงราย

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเกี่ยวกับอัตลักษณ์ชาติพันธุ์ ภาวะไร้สัญชาติกระบวนการได้สัญชาติ และการปรับเปลี่ยนอัตลักษณ์ของกลุ่มชาติพันธุ์อาข่า หมู่บ้านพญาไพรเล่ามา จังหวัดเชียงราย ผลการศึกษาวิจัยด้านอัตลักษณ์ชาติพันธุ์ พบว่ากลุ่มประชากรที่ศึกษาเป็นกลุ่มโลมิอาข่ามีอัตลักษณ์ชาติพันธุ์สองส่วน คือ 1) อัตลักษณ์ปฐมกำเนิด ได้แก่ การสืบเชื้อสายมาจากบรรพบุรุษอาข่า การพูดภาษาอาข่า การมีระบบความเชื่อผี และการได้อาศัยอยู่ในท่ามกลางสังคมอาข่า และ 2) อัตลักษณ์เชิงเครื่องมือของกลุ่ม ได้แก่ ระบบการปกครองโดยกลุ่มผู้นำ องค์ประกอบเชิงกายภาพที่โดดเด่นของหมู่บ้าน และการแต่งกายของสตรีอาข่า ด้านภาวะไร้สัญชาติเกิดจากการไม่ได้รับการลงรายการสถานะบุคคลในทะเบียนราษฎรการได้สัญชาติโดยการลงรายการสัญชาติไทยในทะเบียนบ้านตามระเบียบสำนักทะเบียนกลางว่าด้วยการพิจารณาลงรายการสถานะบุคคลในทะเบียนราษฎรให้แก่บุคคลบนพื้นที่สูง พ.ศ. 2543 และ เป็นการได้สัญชาติไทยที่เกิดจากนโยบายของรัฐ การได้สัญชาติไทยทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงด้านสิทธิ 3 ด้าน ได้แก่ สิทธิความเป็นพลเมือง สิทธิด้านการเมืองการปกครอง และสิทธิด้านสังคม ด้านการปรับเปลี่ยนอัตลักษณ์ พบว่ามีการปรับเปลี่ยนอัตลักษณ์สู่ความเป็นคนไทย โดยการอ้างถึงการเกิดและพำนักอยู่ในประเทศไทย การอยู่ภายใต้กรอบแห่งความเป็นรัฐชาติไทย การเข้าเรียนหนังสือในโรงเรียนไทย การพูดภาษาไทย การมีชื่อไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การได้สัญชาติไทยและการมีบัตรประจำตัวประชาชนไทย