ลักษณะของชั้นบรรยากาศที่มีผลต่อการกระจายตัวของก๊าซโอโซน ออกไซด์ของไนโตรเจน และก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ตามแนวระดับความสูง และการเปลี่ยนแปลงของสารประกอบพอลิไซคลิกอะโรมาติกไฮโดรคาร์บอนในเขตเมือง

Abstract

งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาลักษณะของชั้นบรรยากาศที่มีผลต่อการกระจายตัวของ O[subscript 3] NO[subscript x] และ CO ตามแนวระดับความสูง และการเปลี่ยนแปลงของ PAHs ในเขตเมือง โดยศึกษาการกระจายตัวใน 3 ระดับความสูง ได้แก่ ชั้นล่าง คือ ระดับความสูงที่อยู่เหนือชั้น Roughness layer ชั้นกลางคือ ระดับความสูงที่อยู่ในชั้น Surface layer และชั้นบนคือ ระดับความสูงที่อยู่เหนือชั้น Surface layer สำหรับการศึกษาการกระจายตัวของก๊าซในแต่ละพื้นที่พบว่า ความเข้มข้นของ NO[subscript 2] และ O[subscript 3] มีความสอดคล้องกันในปฏิกิริยาโฟโตเคมิคัล โดยปัจจัยสำคัญของการเกิดปฏิกิริยาคือ ความเข้มแสงอาทิตย์ โดยสังเกตจากอัตราส่วน NO[subscript 2] / NO[subscript x] ซึ่งสามารถบ่งชี้การเปลี่ยนแปลงของ NO[subscript x] ในบรรยากาศเมื่อมีปฏิกิริยาโฟโตเคมิคัลเกิดขึ้น ดังจะเห็นได้จากความสัมพันธ์ในปฏิกิริยานี้ในแต่ละชั้นของความสูงของทั้ง 3 พื้นที่ศึกษา เช่น พื้นที่ศึกษาอำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ การเกิดปฏิกิริยาโฟโตเคมิคัลถูกจำกัดด้วยความเข้มแสงอาทิตย์ ประกอบกับในบรรยากาศมี O[subscript 3] ค่อนข้างต่ำ ส่งผลให้การเปลี่ยนแปลง NO ให้เปลี่ยนไปอยู่ในรูป NO[subscript 2] เป็นไปได้น้อย ค่าอัตราส่วน NO[subscript 2] / NO[subscript x] ในชั้นล่างและกลางจึงมีค่าต่ำ สำหรับCO เป็นดัชนีที่บ่งบอกกิจกรรมของมนุษย์ในเขตเมือง ซึ่งสอดคล้องกับการเพิ่มขึ้นของ NO[subscript 2] ที่เพิ่มขึ้น เนื่องจากการปลดปล่อย NO[subscript x] และปฏิกิริยาโฟโตเคมิคัลที่มีแสงอาทิตย์ในช่วงเช้าเป็นองค์ประกอบที่สำคัญ สำหรับการกระจายตัวของ PAHs พบว่า ความเข้มข้นของ PAHs ในแต่ละชั้นจะขึ้นอยู่กับตัวแปรหลายตัวด้วยกัน อาทิเช่น O[subscript 3] และ NO[subscript 2] รวมไปถึงลักษณะทางอุตุนิยมวิทยาบางตัว คือ อุณหภูมิ ความเร็วลม และความเข้มแสงอาทิตย์ นอกจากนี้ระดับความสูงผสมยังมีอิทธิพลต่อการกระจายตัวของมวลสารในบรรยากาศด้วย ดังจะเห็นได้จากในพื้นที่ศึกษาจังหวัดเชียงใหม่พบว่ามีระดับความสูงผสมในเวลากลางวันต่ำสุด จึงทำให้ความเข้มข้นของ PAHs ที่อยู่ในอนุภาค PM[subscript 10] มีความเข้มข้นมากที่สุดใน 3 พื้นที่ศึกษา