แนวทางของกฎหมายเกี่ยวกับการกำกับการประกอบกิจการกระจายเสียงและกิจการโทรทัศน์ในประเทศไทย

Abstract

ศึกษาถึงแนวทางของกฎหมายเกี่ยวกับการกำกับการประกอบกิจการกระจายเสียงและกิจการโทรทัศน์ ที่จะนำไปสู่การปฏิรูประบบและโครงสร้างของสื่อวิทยุกระจายเสียงและวิทยุโทรทัศน์ในประเทศไทย โดยได้วิเคราะห์ถึงปัญหาและสาเหตุของปัญหาที่เกิดขึ้นในประเทศไทย จากกฎหมายที่บังคับใช้อยู่ในปัจจุบัน และศึกษาถึงหลักเกณฑ์ทางกฎหมายของต่างประเทศที่มีรูปแบบในการประกอบกิจการที่แตกต่างออกไป และประสบความสำเร็จในการทำให้วิทยุกระจายเสียงและวิทยุโทรทัศน์ เป็นเครื่องมือในการให้ข้อมูลข่าวสาร ความรู้ ความบันเทิง และสะท้อนความคิดเห็นของประชาชน ผลจากการศึกษาพบว่า พระราชบัญญัติวิทยุกระจายเสียงและวิทยุโทรทัศน์ พ.ศ. 2498 และพระราชบัญญัติวิทยุคมนาคม พ.ศ. 2498 ที่ใช้บังคับอยู่ในปัจจุบันมีความล้าสมัย มิได้มุ่งหมายที่จะคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนเท่าที่ควร มีบทบัญญัติให้หน่วยงานภาครัฐเป็นผู้ประกอบกิจการ และควบคุมการประกอบกิจการแต่เพียงผู้เดียว ทั้งกระทรวงกลาโหม กรมประชาสัมพันธ์ สำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี หรือแม้แต่บริษัท อสมท จำกัด (มหาชน) และนอกจากนี้การประกอบกิจการโดยภาคเอกชนก็อยู่ในรูปของสัมปทานที่จำกัดแต่เฉพาะผู้ให้วงเงินสูงสุด หรือที่มีความใกล้ชิดกับกลุ่มราชการและการเมืองรับไปดำเนินการ ทำให้การประกอบกิจการวิทยุกระจายเสียงและวิทยุโทรทัศน์ได้ดำเนินการไปโดยภาคเอกชนเพียงไม่กี่ราย ไม่เปิดโอกาสให้กับการใช้คลื่นความถี่ในรูปแบบอื่น และยึดติดกับผลประโยชน์ทางการเมืองและธุรกิจเป็นสำคัญ ดังนั้น เพื่อให้การประกอบกิจการกระจายเสียงและกิจการโทรทัศน์ดำเนินการไป โดยคำนึงถึงสิทธิเสรีภาพของประชาชน และยึดถือผลประโยชน์ของประชาชนเป็นสำคัญ แนวทางของกฎหมายในการประกอบกิจการ จะต้องประกอบไปด้วยองค์กรกำกับดูแลการประกอบกิจการกระจายเสียงและกิจการโทรทัศน์ที่มิได้เป็นองค์กรเดียวกับองค์กรกำกับดูแลกิจการโทรคมนาคม และอีกส่วนหนึ่งก็คือ กฎหมายประกอบกิจการซึ่งก็จะแบ่งออกเป็นหลักเกณฑ์การเป็นผู้ประกอบกิจการ และหลักเกณฑ์การประกอบกิจการ โดยการเป็นผู้ประกอบกิจการนั้นก็จะแบ่งประเภทกิจการออกเป็น แบบบริการสาธารณะ แบบธุรกิจเอกชนและแบบชุมชน โดยที่ประเภทของกิจการแต่ละอย่างนั้นผู้ประกอบกิจการก็จะมีบุคลิกที่ไม่เหมือนกัน อันเนื่องมาจากภารกิจที่มีความแตกต่างกัน ด้านหลักเกณฑ์การประกอบกิจการนั้นก็มีขึ้นเพื่อกำหนดมาตรฐานการดำเนินการ ซึ่งมีหลักเกณฑ์ที่ใช้ควบคุมอยู่หลายอย่าง ทั้งเรื่องคุณภาพรายการ สัดส่วนรายการ การโฆษณา การดำเนินรายการ หลักค้ำประกันพหุนิยม รายการทางการเมือง และมาตรการบังคับให้เป็นไปตามกฎหมาย