การแปลภาษาด้วยเครื่องแบบอิงตัวอย่าง : กรณีศึกษาการแปลรายงานข่าวตลาดหุ้นจากภาษาไทยเป็นภาษาอังกฤษ

Abstract

แนวทางการแปลภาษาด้วยเครื่องแบบอิงตัวอย่างเป็นแนวทางที่น่าสนใจและยังใหม่ในวงการแปลภาษาด้วยเครื่องของภาษาไทย วิทยานิพนธ์ฉบับนี้จึงทดลองพัฒนาระบบการแปลภาษาด้วยเครื่องแบบอิงตัวอย่างโดยอาศัยแนวทางสกัดแม่แบบการแปล ซึ่งเป็นแนวทางที่ต้องอาศัยตัวอย่างการแปลจากคลังข้อมูลเทียบบท ผู้วิจัยจึงสร้างคลังข้อมูลเทียบบทโดยคัดเลือกรายงานข่าวตลาดหุ้น เพราะเป็นข้อมูลที่มีการปรากฏซ้ำๆ ซึ่งจะเป็นกรณีศึกษาที่ดีต่อการแปลแบบอิงตัวอย่าง ระบบที่พัฒนานี้มีการทำงานแบ่งออกเป็น 2 ส่วนคือ (1) ระบบสกัดแม่แบบการแปล ซึ่งระบบจะสร้างต้นไม้การปรากฏร่วมของแต่ละภาษาจากข้อมูลภาษาในคลังข้อมูลเทียบบทมาทำการเปรียบเทียบกิ่งที่มีหมายเลขระบุบรรทัดตรงกันและจับคู่คำแปลของส่วนซ้ำภายในบรรทัดนั้นมาสร้างเป็นแม่แบบการแปลส่วนคงที่และจับคู่คำแปลของส่วนไม่ซ้ำเป็นแม่แบบการแปลส่วนผันแปร (2) ระบบรวมคำแปลใหม่ ซึ่งนำแม่แบบการแปลที่สกัดได้มาเทียบข้อมูลรับเข้าและเลือกแม่แบบการแปลที่ใช้แปลข้อความได้มาเทียบแปลข้อความจากส่วนที่ยาวที่สุดก่อนจนครบทั้งข้อความ จึงจะได้ผลการแปลที่สมบูรณ์ ผลการทดลองสกัดแม่แบบการแปลจากคลังข้อมูลโดยตรงพบว่า ระบบสามารถสกัดแม่แบบการแปลได้ถูกต้องเพียงร้อยละ 9.85 ดังนั้นผู้วิจัยจึงทดลองต่อโดยช่วยจัดกลุ่มข้อมูลที่คล้ายกันก่อนที่จะสกัดแม่แบบการแปลจากคลังข้อมูล จึงได้แม่แบบการแปลที่ถูกต้องทั้งหมดเพื่อที่จะนำผลมาทดสอบส่วนการแปลข้อความต่อไป และจากผลการทดลองแปลข้อความสรุปได้ว่า ระบบสามารถแปลโดยอาศัยแม่แบบที่สกัดจากคลังข้อมูลโดยตรงได้ถูกต้องร้อยละ 3.70 ส่วนผลการแปลที่สกัดจากแม่แบบการแปลที่ผู้วิจัยจัดกลุ่มข้อมูลตามความคล้ายคลึงให้ความถูกต้องร้อยละ 67.68 จากการวิเคราะห์ปัญหาพบว่า คลังข้อมูลเทียบบทที่ใช้แม้จะมีการปรากฏซ้ำของข้อความแปลแต่เป็นตัวอย่างการแปลแบบเน้นเจตนา ทำให้มีการละข้อความบางส่วนส่งผลให้เกิดปัญหาต่อการจับคู่ข้อความแปลให้ถูกต้อง นอกจากนี้ยังพบปัญหาความไม่เท่ากันระหว่างภาษาไทยและภาษาอังกฤษที่เป็นปัญหาต่อการแปลด้วยระบบนี้ ได้แก่ การที่ภาษาอังกฤษแสดงกาล การณ์ลักษณะ ทัศนภาวะ ด้วยวิภัตติปัจจัยและคำช่วยหน้ากริยา ในขณะที่ภาษาไทยมีการละคำหรือไม่ก็แสดงด้วยคำช่วยหน้าหรือหลังกริยา การที่ภาษาไทยมีการใช้กริยาเรียงในขณะที่ภาษาอังกฤษเลือกแสดงในโครงสร้างลักษณะอื่น ปัญหาเหล่านี้เป็นอุปสรรคต่อการจับคู่ข้อความเพื่อสร้างแม่แบบการแปลให้ถูกต้อง ดังนั้น คลังข้อมูลเทียบบทที่ใช้สำหรับการแปลภาษาด้วยเครื่องแบบอิงตัวอย่างนี้จึงควรเป็นข้อมูลที่แปลแบบคำต่อคำ และควรมีการวิเคราะห์วจีวิภาคเพื่อแก้ปัญหาความไม่เท่ากันระหว่างภาษาในระดับหนึ่งก่อน.