การคุ้มครองสิทธิผู้เสียหายกรณีพนักงานอัยการสั่งไม่ฟ้อง

Abstract

มาตรการคุ้มครองสิทธิของผู้เสียหายในกรณีพนักงานอัยการมีคำสั่งเด็ดขาดไม่ฟ้องคดีที่มีอยู่ในปัจจุบันนั้นยังไม่เหมาะสม และขาดหลักประกันที่ชัดเจน เนื่องจากในปัจจุบันมาตรการคุ้มครองดังกล่าว มีเพียงการให้สิทธิผู้เสียหายฟ้องร้องดำเนินคดีผู้กระทำความผิดด้วยตนเอง ภายหลังพนักงานอัยการมีคำสั่งเด็ดขาดไม่ฟ้องคดีเท่านั้น นอกจากนั้น สิทธิดังกล่าวก็ยังถูกจำกัดโดยการตีความนิยามคำว่า “ผู้เสียหาย” รวมทั้งการเข้าถึงพยานหลักฐานและการเข้าถึงกระบวนการยุติธรรม ในกรณีที่พนักงานอัยการสั่งไม่ฟ้องก็เป็นไปได้ยาก ทำให้ผู้เสียหายไม่สามารถได้รับความคุ้มครองตามกฎหมายได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในต่างประเทศ ได้มีมาตรการคุ้มครองสิทธิของผู้เสียหาย ภายหลังพนักงานอัยการมีคำสั่งไม่ฟ้อง เช่น ในประเทศสหรัฐอเมริกา ศาลมีอำนาจออกหมายบังคับให้ผู้หนึ่งผู้ใด กระทำการอย่างหนึ่งอย่างใดตามหน้าที่ซึ่งตนมีอยู่ก็ได้ หมายนี้เรียกว่า “mandamus” ดังนั้น ผู้เสียหายอาจร้องขอต่อศาลให้ออกหมายดังกล่าวบังคับให้พนักงานอัยการ ซึ่งได้มีดุลพินิจไม่ฟ้องไปแล้วฟ้องคดีก็ได้ หรือในประเทศญี่ปุ่นมีมาตรการในการควบคุมคดีอาญาซึ่งพนักงานอัยการมีคำสั่งไม่ฟ้องคือ การไต่สวนการฟ้องคดี (Inquest of prosecution) โดยการไต่สวนนี้จะเป็นกระบวนการสอบสวนว่าการที่พนักงานอัยการสั่งไม่ฟ้องคดีอาญานั้นๆ เหมาะสมแล้วหรือไม่ วิทยานิพนธ์นี้เสนอว่าประเทศไทยควรแก้ไข เพิ่มเติมบทบัญญัติตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ในเรื่องนิยามของผู้เสียหาย สิทธิในการเข้าถึงพยานหลักฐานและการเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมของผู้เสียหายให้ชัดเจน นอกจากนั้น ควรเพิ่มเติมมาตรการคุ้มครองสิทธิของผู้เสียหาย โดยการจัดตั้งคณะกรรมการตรวจสอบการใช้ดุลพินิจสั่งไม่ฟ้องของพนักงานอัยการ ซึ่งมีหน้าที่รับอุทธรณ์จากผู้เสียหาย ในกรณีพนักงานอัยการมีคำสั่งไม่ฟ้องเพื่อสร้างความโปร่งใสและเป็นธรรม เพื่อให้เป็นการคุ้มครองสิทธิของผู้เสียหาย ให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและสัมฤทธิ์ผลได้อย่างเต็มที่